İçtihadı birleştirme kararları, yargı mercileri arasında aynı konuda farklı kararlar verilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır ve yargı mercileri ile idareyi bağlayıcı niteliktedir. Vergi idaresi tarafından yasal defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi durumunda tesis edilen işlemlere karşı açılan davalarda verilen birbirinden farklı içtihatların, Danıştay tarafından birleştirilmesi yoluna gidilmiştir. Danıştay’ın verdiği bu kararın, uygulamada birlik sağlamasına rağmen mahkemelerin idarenin yerine geçerek vergi incelemesi yapması sonucunu doğuracağını ve bu durumun da hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacağını düşünmekteyiz.
Beyan esasına dayanan Türk vergi sisteminde mükellef ve vergi sorumlularının, kendi beyannamelerine karşı dava açma hakları bulunmamaktadır. İhtirazi kayıt müessesesi, bu durumun istisnalarından biridir. Bu müessese, kanunda doğrudan tanımlanmamış ve yargı organlarının içtihatlarıyla oluşmuştur. Uygulamaya yönelik kanunda bir boşluk ortaya çıkaran bu durum, özellikle kanuni süresinden sonra ihtirazi kayıtla verilen beyannamelere ilişkin yargı organları arasında uygulama birliği sağlanamamasına sebep olmuştur. Son olarak Anayasa Mahkemesi’nin 27.02.2019 tarihli ve 2015/15100 Başvuru Numaralı kararında yer alan görüşlerinin, Danıştay’ın konuyla ilgili istikrar kazanmış kararlarının aksi yönünde olduğu görülmüştür. Bu karar doğrultusunda yapılacak işlemler ile uygulamada birlik sağlanacaktır. Ancak vergi idaresinin vergi kaçakçılığıyla mücadelesine zayıflatıcı etkisi olacağını düşündüğümüz yeni uygulamaya yönelik yapılacak yasal düzenlemeler ile bu etkinin de ortadan kaldırılabileceğini düşünmekteyiz.