21?inci yüzyýlýn ticaret sistemi olarak dikkat çeken, her ölçekteki þirketlerin müþteriye daha kolay ulaþmak amacýyla kullanmaya baþladýklarý, doðrudan satýþ yönteminin geliþtirilmiþ bir türü olan network marketing sistemi, ülkemizde de son yýllarda oldukça revaçta olan bir pazarlama yöntemidir. Bahse konu pazarlama sistemine üye olan kiþilerin elde etmiþ olduðu kazançlarýn vergilendirilmesinde ise tam bir uzlaþý mevcut deðildir. Piyasada yer alan network marketing firmalarý üyelerinin çalýþmalarýna karþýlýk yapýlan komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden yapýlan tevkifatýn nihai vergilendirme olduðunu kabul etmektedir. Ancak sistemin pi- ramitsel yapýlanmasý sonucu üst kademelerde yer alanlarýn kazançlarýnýn oldukça yüksek tutarlara ulaþtýðý göz önünde bulundurulduðunda, bütün üyelere sabit oranlý tevkifatýn (%20) uygulanmasý beraberinde adaletsiz bir vergilendirme sistemini, hazine açýsýndan ise vergi kaybýnýn yaþanmasýna neden olduðu yönündeki eleþtirileri beraberinde getirmiþtir.

Ýzaha davet müessesesi, 6728 Sayýlý Yatýrým Ortamýnýn Ýyileþtirilmesi Amacýyla Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanun ile vergide gönüllü uyumu arttýrmak amacýyla 09.08.2016 tarih ve 29796 sayýlý Resmi Gazetede yayýmlanarak yayým tarihi itibari ile birlikte yürürlüðe girmiþ bir uygulamadýr. Mezkur düzenleme sonucu 213 sayýlý Vergi Usul Kanunu’nun mülga 370. maddesi baþlýðý yeniden düzenlenerek izaha davet müessesesi literatüre kazandýrýlmýþtýr. Madde metninde yer alan yetki doðrultusunda da izaha davet müessesesinin iþleyiþ usulü 482 seri no.’lu vergi usul kanunu genel tebliði ile düzenlenmiþtir. Bu uygulama ile vergi ziyaýna sebebiyet veren mükellefler, vergi uyuþmazlýklarýnýn vergi incelemesine baþlanýlmamasý ve takdir komisyonuna sevk iþleminin yapýlmamýþ olmasý þartýyla mali idare tarafýndan ziyaa iliþkin açýklama yapmasý amacýyla davet edilmekte ve indirimli cezadan yararlanmaktadýrlar. Makalemizde de mükelleflerin izaha davet müessesesinden nasýl yararlanacaðý, uygulamanýn kapsamý, süreci ve amacý örnek olaylarla açýklanacaktýr.

3065 sayýlý Katma Deðer Vergisi Kanunu'nun 13. maddesinin d bendi ile mükelleflere yatýrým teþvik belgesi kapsamýndaki makine ve teçhizat teslimleri vergiden istisna edilmiþtir. Söz konusu istisna ile temelde yatýrým esnasýnda mükelleflerce karþýlaþýlan finansman güçlüklerini hafifletmeyi amaçlanmýþtýr. Ayný Kanun'un 16/1-a maddesiyle birlikte deðerlendirildiðinde, teslimleri vergiden istisna edilen Yatýrým Teþvik Belgesi kapsamýndaki makine ve teçhizatýn ithali de vergiden müstesna kýlýnmýþtýr. Makine ve teçhizat niteliðinde olmayan lisans ve bilgisayar yazýlýmý gibi unsurlara teþvik belgesinde yer verilmiþ olsa dahi bunlarýn teslimi istisna kapsamýnda deðildir; fakat makine ve teçhizatýn kurulumu esnasýnda verilen montaj hizmeti þüphesiz istisna kapsamýnda olacaktýr. Yatýrým teþvik belgesi Ekonomi Bakanlýðý tarafýndan düzenlenen bir belgedir ve söz konusu belgede asgari yatýrým tutarýnýn, yatýrým konusunun, yatýrým yapýlacak sektör ile yatýrýmýn yapýlacaðý bölgenin ilgili mevzuata uygun olmasý gerekmektedir. Bu istisnadan yararlanmak isteyen yatýrýmcýlar teþvik belgesini ve ekli listenin aslýný satýcýya veya gümrük idaresine ibraz ederek istisna uygulamasýný talep edeceklerdir. Öte yandan, söz konusu istisnadan sadece katma deðer vergisi mükellefleri faydalanabilcektir. Yukarýdaki þartlara uygun olarak satýþ yapanlar, teslimden sonra yatýrýmýn teþvik belgesinde öngörüldüðü þekilde gerçekleþmemesi nedeniyle ortaya çýkan vergi ve cezalardan sorumlu olmayacaklardýr. Bu durumda ziyaa uðratýlan vergi alýcýlardan cezasý ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.