Kurumlar Vergisi Kanunu?nda da kooperatifler, verginin mükelleflerinden biri olarak sayýlmýþlardýr. Kuruluþunda ekonomik olmaktan çok sosyal bir amacýn hakim olduðu görülen kooperatiflerin kazançlarýnýn vergiye tabi tutulmasýnýn altýnda yatan temel gerekçe, ekonomide haksýz rekabetin önlenmesidir. Kanun koyucu, bir taraftan yeni Kanunun daha ilk maddesinde kooperatifleri kurumlar vergisi mükellefi olarak belirlerken, diðer taraftan da, bunlardan belirlenen koþullarý taþýyanlarý kurumlar vergisinden muaf tutmuþtur. Yapý kooperatifleri açýsýndan KDV kanunu da teþvik amaçlý tedbirler almýþtýr. Ancak yýllar itibariyle deðiþikliklere yer verilmiþtir. Çalýþmamýzda bu konulara deðinmek ve daðýnýk olan vergisel hükümleri toparlamaya çalýþacaðýz.

Yýllara sari inþaat ve onarým iþleri, baþladýklarý yýlda bitmeyip, sonraki yýllara da yayýlan inþaat ve onarým iþleridir. Gelir Vergisi Kanununun, Kurumlar Vergisi Kanunu açýsýndan da geçerli olan ticari kazançlara iliþkin hükümleri uyarýnca ve prensip olarak kazanç tespiti, hesap dönemleri itibarýyla yapýlmakla beraber, yýllara sari inþaat ve onarma iþlerinde dönem sonu itibariyle hasýlat ve maliyetin kesinleþmemesi, kazancýn henüz oluþum aþamasýnda bulunuþu nedeniyle, kazanç tespitinin iþin bittiði yýl itibarýyla yapýlmasý esasý benimsenmiþ ve bu esas GVK?nýn 42, 43 ve 44?üncü maddelerinde düzenlenmiþtir. Çalýþmamýz bahsedilen inþaat ve onarým iþlerine iliþkin GVK 94. md. ve KVK 15. md. yer alan tevkifatlarýn yapýlmasý ve beyanname üzerinden mahsup veya iadesine iliþkin olup yýllara sari inþaat ve onarým iþlerinde mükelleflerce sýkça yapýlan hatalara ve çözümlerine yer verilmiþtir.

Vergi Ýncelemesinin yapýlma nedeni bilinenin aksine mükelleflerin sadece vergi kaçýrmasýný engellemek veya ceza ile muhattap kýlmak deðil Vergi Usul Kanunu 134. Maddesinde belirtildiði üzere “…ödenmesi gereken vergilerin doðruluðunu araþtýrmak, tespit etmek ve saðlamaktýr”. Peki durum böyle iken mükelleflerin vergi incelemelerini olmasý gereken bir denetleme mekanizmasý gibi deðil de, çoðu zaman cezalandýrma yöntemi gibi deðerlendirdiðini irdelemek gerektiðini düþünüyoruz. Madem incelemenin amacý; verginin doðruluðunu kontrol, neden mükellef inceleme sürecinde verilen kararlarýn taraflarýndan biri deðil de, genelde kendisini maðdur hisseden ve çoðu kez cezalandýrýlan taraf olmaktadýr. Yani aniden baþlanan inceleme sürecinde mükellefe sadece kendini savunma hakkýný vermek suretiyle incelemeye taraf olmasýný saðlamak yeterli deðildir. Bunun ile beraber ne zaman inceleneceði bilgisini paylaþarak kendisini bu duruma hazýr hale getirmesini saðlamak mümkün deðil midir? Vergide Gönüllü Uyumu dikkate alýp, vergi incelemelerinin habersiz yapýlmasý ne kadar doðru bir yaklaþýmdýr. Çalýþmamýzda mükellefin vergi incelemesinin ne zaman yapýlacaðýný bilmesi gerektiðini savunacaðýz. Bununla beraber maðdur hissetme nedenlerine de deðinerek konuya iliþkin öneri sunmaya çalýþacaðýz.