Vergi kanunlarýmýzda yer alan en önemli vergi güvenlik müesseselerinden biri olan "Transfer Fiyatlandýrmasý Yoluyla Örtülü Kazanç Daðýtýmý" müessesesi, 5520 sayýlý Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 13 üncü maddesinde, uluslararasý geliþmeler ve özellikle Ekonomik Ýþbirliði ve Kalkýnma Teþkilatý'nýn uygulamalarý dikkate alýnarak düzenlenmiþtir. Düzenleme esas itibarýyla Türkiye'deki tam ve dar mükellef gerçek kiþi ve kurumlarýn tamamýný kapsamakta olup amacý, iliþkili kiþilerle mal veya hizmet alým ya da satýmýnda bulunan gerçek kiþi ve kurumlarýn gelirlerinin tam ve doðru olarak beyan edilmesini saðlamak ve transfer fiyatlandýrmasý yoluyla vergi matrahýnýn aþýndýrýlmasýna engel olmaktýr. Bu kapsamda transfer fiyatlandýrmasý, iliþkili kiþiler arasýnda yapýlan mal veya hizmet alým ya da satýmýnda uygulanan fiyat veya bedeli ifade eder. Tam mükellef kurumlar ile yabancý kurumlarýn Türkiye'deki iþyeri veya daimi temsilcilerinin aralarýnda iliþkili kiþi kapsamýnda gerçekleþtirdikleri yurtiçindeki iþlemler nedeniyle kazancýn örtülü olarak daðýtýldýðýnýn kabulü Hazine zararýnýn doðmasý þartýna baðlanmýþtýr. Hazine zararýndan kasýt, emsallere uygunluk ilkesine aykýrý olarak tespit edilen fiyat ve bedeller nedeniyle kurum ve iliþkili kiþiler adýna tahakkuk ettirilmesi gereken her türlü vergi toplamýnýn eksik veya geç tahakkuk ettirilmesidir. Çalýþmamýzda, transfer fiyatlandýrmasý yoluyla örtülü kazanç daðýtýmý müessesesi içinde önemli bir yeri olan Hazine zararý kavramýnýn neyi ifade ettiði açýklanmaya çalýþýlacaktýr.

5520 sayýlý Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 2'nci maddesinin yedinci fýkrasý ile hüküm altýna alýndýðý üzere iþ ortaklýklarý kurumlar vergisi mükellefidir. Söz konusu fýkrada iþ ortaklýklarý; ayný maddenin diðer fýkralarýnda yazýlý kurumlarýn kendi aralarýnda veya þahýs ortaklýklarý ya da gerçek kiþilerle, belli bir iþin birlikte yapýlmasýný ortaklaþa yüklenmek ve kazancýný paylaþmak amacýyla kurduklarý ortaklýklardan bu þekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler þeklinde tanýmlanmýþtýr. Bu kapsamda iþ ortaklýklarý; sermaye þirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluþlarý ile dernek ve vakýflara ait iktisadi iþletmeler tarafýndan birlikte kurulabileceði gibi, bunlardan bir veya daha fazlasý tarafýndan þahýs ortaklýklarýyla ya da gerçek kiþilerle birlikte de kurulabilmektedir. Ýþ ortaklýklarýnýn tüzel kiþiliklerinin bulunmamasý mükellefiyetlerini etkilememektedir. Çalýþmamýzda KVK'da mükellef olarak kabul edilen iþ ortaklýklarýnýn kapsamý ve unsurlarý açýklanýp özellikli hususlara yer verilecektir.

5520 sayýlý Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 1'inci maddesinde; sermaye þirketlerinin, kooperatiflerin, iktisadi kamu kuruluþlarýnýn, dernek veya vakýflara ait iþletmelerin ve son olarak iþ ortaklýklarýnýn kazançlarýnýn kurumlar vergisine tabi olduðu belirtildikten sonra 2'nci maddesinde tüzel kiþiliklerinin bulunup bulunmadýðýna bakýlmaksýzýn kurumlar vergisine tabi olan oluþumlar, bir baþka ifadeyle kurumlar vergisi mükellefleri ile bunlarýn nitelikleri açýklanmýþtýr. Vergi hukukumuzda geniþ ölçüde yer alan muafiyet uygulamalarýna KVK'nda da yer verilmiþtir. Bu kapsamda tüzel kiþilikleri bulunup bulunmadýðýna bakýlmaksýzýn kazançlarý esasen kurumlar vergisine tabi olan pek çok kurum ve kuruluþ; sosyal, siyasal, ekonomik, askeri, kültürel ve benzeri nedenlerle kurumlar vergisinin dýþýnda tutulmuþtur. Öte yandan kurumlar vergisi muafiyetine iliþkin düzenlemeler KVK'nda yer alanlarla sýnýrlý deðildir. Anýlan kanun dýþýnda pek çok kanunda bu yönde düzenlemelere yer verilmiþtir. Çalýþmamýzda, diðer kanunlarla kurumlar vergisinden muaf tutulan kurum ve kuruluþlar iþlenecektir.