4731 sayılı "17.8., 1999 ve 12.11 .1999 tarihlerinde Meydana Gelen Depremlerden Zarar Görenlerin Vergi Borçları ve Vergi Cezalarının Terkini ile Vergi Usul Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, Harçlar Kanunu ve Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" 30.12.2001 gün ve 24626 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Kanunun 17.8.1999 ve 12.11 .1999 tarihlerinde meydana gelen depremlerden zarar görenlerin aranılan amme alacaklarının terkini ile ilgili 1 ve 2 nci maddelerinin uygulanmasına ilişkin genel usul ve esaslar ise 1 sıra numaralı Genel Tebliğde belirtilmiştir. işte bu çalışmamızın konusunu da, yaşanılan deprem felaketleri sonrasında üzerinde yeni hukuki düzenlemeler yapılan terkin müessesesine, öncelikle kavramsal olarak yaklaşılmış , müteakiben de 4731 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak terkin uygulamalarında önem arz eden varlıktaki kayıp oranının tespiti ile ilgili değerlendirmelerimize yer verilmiştir.
Yazımızın konusunu 01 .01.1999 tarihinden geçerli olmak üzere 4369 sayılı yasa ile getirilen ve halen yürürlükte olan Geçici verginin eksikbeyan edilmesi durumunda re'sen veya ikmalen tarhiyat ve ceza uygulaması oluşturacaktır.
Özel maliyet bedelleri, Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde Maddi Olmayan Duran Varlıklar Grubu'nun 264- numaralı Özel Maliyetler Hesabı kapsamında izlenirken, yine aynı sistem dahilinde itfasına ilişkin kayıt süreci, maddi olmayan duran varlık bedellerinin itfasına yönelik 268 - numaralı Birikmiş Amortismanlar Hesabı içeriğinde muhasebeleştirilmektedir. Aşağıda özel maliyet bedellerinin muhasebeleştirilmesi sürecine, 4369 sa yı lı Kanun ile vergi kanunlarında yapılan değişiklikler dikkate alınarak, harcamala rın yapılması , aktifleştirilmesi , yeniden değerlemesi , itfası ve kiralayana devredilmesi aşamalarındaki muhasebe kayıtları itibarıyla yer verilecektir.
Günümüzde, özellikle küçük ölçekli işletmeler açısından temel bir sorun niteliği taşıyan sermaye yetersizliği ile, yine genel ölçekte anlam kazanan sermayenin marjinal verimliliği ilkesi, teknik etütler yapılırken, sabit aktif yapının üretim düzeyine azami katkıyı sağlayabilecek bir yapıya sahip olmasını gerektirmektedir. işte bu noktada, sabit değerlerin sermaye kıtlığı ve/veya verimliliği temeline bağlı olarak oluşturulması sürecinde, işletmelere alternatif hareket alanı sağlayan bir kavram, Özel Maliyet Bedeli karşımıza çıkmaktadır . Çalışmamızın içeriğini oluşturan özel maliyet bedeli kavramına ; öncelikle tanımlama ve unsurları itibarıyla değinilmiş , daha sonra başlık bölümünde de belirtildiği üzere, mevzuat gelişmeleri temeline dayalı olarak, itfa ve yeniden değerlernesi ile ilgili yasa maddelerine, farklı mevzuat hükümleri ile karşılaştırma yapmak sureti ile yer verilerek, son bölümde ise muhasebeleştirme süreci işlenmiştir.
Kanunu'nun 41. maddesinde Gider kabul edilmeyen ödemeler başlığı altında belirtilen hususların kurum kazancının tespitinde de dikkate alınacağı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 13. maddesinin 2. bendinde belirtilmiştir. Ayrıca Kurumlar Vergisi Kanununda "Kabul Edilmeyen indirimler'' başlığı altında 15. madde 13 benthalinde düzenlenmiş ve 2. bendinde örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizlerin kurum kazancından indirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Kurumlar ihtiyaç hissettikleri durumda borçlanabilirler ve borçlanma maliyetlerini kazançlarından indirebilirler. (Faiz, kur farkı, vade farkı vb.) Ancak kurumların yapmış oldukları borçlanmalar örtülü sermaye tanımıila uyuyorsa ilgili bent gereği bu tür borçlar üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler kurum kazancından indirilemez. Burada önem arzeden konu; Borçlanmanın örtülü sermaye niteliğinde olması, üzerinden faiz hesaplanması ve hesaplanan faizin kurum kazancından indirilmesi, durumlarının kontrolüdür. Bu nedenle anahtar konumunda olan "örtülü sermaye" kavramının iyi anlaşılması gerekmektedir.