Stokların değerlendirilmesinde hangi yöntemin, ölçünün kullanılmasının gerektiği belirlenirken aşağıdaki
esaslar göz önünde tutulabilir. Seçilen değerleme ölçüsü; i-Hesap dönemi karının gerçeğe en yakın olarak saptanmasına olanak vermelidir. ii-işletmenin hesap dönemi sonundaki mali durumunun gerçeğe en
yakın şekilde belirlenmesine yardımcı olmalıdır. Bilindiği gibi, hesap dönemi sonundaki mal mevcudu
(stoklar) dönen varlıklar arasında yer almaktadır. Stokların değerinin olduğundan daha düşük veya yüksek
gösterilmesi, işletme sermayesi, öz sermaye, stokların devir hızı ve borç ödeme gücü hakkında yanıltıcı yorumlara yol açar. iii-Gelecek hesap dönemlerinin karlarının gerçeğe yakın bir şekilde tahmini için faydalı bir araç oluşturmalıdır. Hesap dönemi sonundaki mal mevcudu, gelecek hesap dönemine devredilmekte ve gelecek hesap dönemi için potansiyel bir gider oluşturmaktadır. Gelecek hesap dönemine devredilen stokların
değerinin düşük veya yüksek gösterilmesi o hesap döneminin karını da etkilemektedir. iv-Firmanın yönetiminden sorumlu olanlara, işletmenin gelecekteki faaliyetinin planlanması için gerekli, faydalı bilgiler sağlamalıdır. Stokların devir hızı (dönüşüm çabukluğu) stok kalemlerinde farklı karlılık oranları ve benzeri bilgiler, geçmiş dönem sonuçlarının değerlendirilmesi ve geleceğe ilişkin planlar hazırlanması için zorunlu ve yararlıdır.
v-Stokların daha etkin bir şekilde kullanılmasına katkıda bulunmalıdır. vi-Nesnel (objektif) olmalı, hesap dönemi neticelerini yapay bir şekilde etkilemek hesap dönemi karını olduğundan daha yüksek veya düşük göstermek hedefini güden işlemlere olanak vermemelidir. vii-Uygulanması basit ve kolay olmalı, stokların değerlendirilmesi için harcanacak zaman ve değerlendirme sırasında karşılaşılacak zorluklar, sağlanacak faydalara kıyasla ağır basmamalıdır. viii-Uygulanan envanter yönteminin sürekli veya aralıklı olmasını dikkate almalıdır. Hiçbir değerleme yöntemi, bu sayılan kriteriere tam olarak uyamaz, bu gayelerin hepsini birden sağlayamaz. Bir işletme için uygun değerleme yöntemi, işletmenin niteliğine, stokların özelliklerine, maliyet bedeli ile satış fiyatı
arasındaki ilişkilere, ekonomik hayattaki şartlara ve de~erlendirmeyi yapacak personelin bilgi ve becerisine bağlıdır. Diğer bir ifade ile bir işletme, stokların değerlenmesinde kullanılacak yöntemi seçerken, yukarıda sayılan etmenleri (stokların özelliği, ekonomik hayattaki gelişmeler, uygulayacak personelin becerisini vb.) göz önünde tutmalıdır.
Makaleyi PDF olarak indirebilirsiniz.