GÝRÝÞ

Ülkemizde öteden beri vergi/matrah artýrýmý ve çeþitli amme alacaklarýnýn yapýlandýrýlmasýna yönelik yasal düzenlemeler yapýlagelmiþtir. Yapýlan bu yasal düzenlemelerde, baþta vergi borçlarý olmak üzere, bazý kamu kurum ve kuruluþlarýna baðlý tahsil dairelerince takip edilen amme alacaklarýnýn tahsilatýnýn hýzlandýrýlmasýna iliþkin hükümler yer almaktadýr. Bu kapsamda kesinleþmiþ alacaklara, kesinleþmemiþ veya dava safhasýnda bulunan alacaklara iliþkin hükümler ayrý baþlýklar halinde mezkur kanunlarda düzenlenmiþtir.

Bu tür düzenlemeler, borçlarýný zamanýnda ödeyen bir takým mükellefleri rahatsýz etmekte ise de birçok mükellefi de memnun etmektedir. Son yýllarda 6111[1], 6736[2], 7143[3] sayýlý yasalarda, hem matrah/vergi artýrýmý hem de bazý amme alacaklarýnýn yapýlandýrýlmasýna yönelik düzenlemeler yapýlmýþtýr.

Diðer taraftan, 7194 sayýlý Dijital Hizmet Vergisi ile Bazý Kanunlarda ve 375 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnamede Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýnda Kanunun 27’nci maddesi ile 213 sayýlý Vergi Usul Kanununun 379’uncu maddesi baþlýðýyla birlikte yeniden düzenlenmek suretiyle vergi sistemimizde “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesi ihdas edilmiþtir. Söz konusu müessesede yer alan düzenlemeler, yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan dava safhasýndaki alacaklara iliþkin hükümler ile benzerlik göstermektedir.  Bu yönüyle, “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesiyle, yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan dava safhasýndaki alacaklara iliþkin hükümleri bazý farlýlýklarýyla beraber süreklilik arz edecek þekilde mevzuatýmýza dahil olmuþtur.

Re’sen, ikmalen ve idarece yapýlan vergi tarhiyatlarý ile kesilen vergi cezalarýna iliþkin ihbarnamelerin teblið edilmesini müteakip, dava öncesi aþamaya iliþkin, mer’i mevzuatýmýzda yer alan uzlaþma ve cezada indirim þeklinde iki ayrý þekilde durumun çözümlenmesini saðlayan idari mekanizmalar mevcuttur. Bizce de yerinde ve gerekli bir düzenleme olan mezkur müessese ile, yargýlama sürecinin sonuçlanmasý beklenmeksizin tarhiyat ve cezalara iliþkin uyuþmazlýklarýn yargýlama aþamasýnda da çözümlenmesini saðlayacak boþluk doldurulmuþtur.

Bu çalýþmada, “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesi üzerinde durulacak, kamuoyunda “af kanunu” olarak nitelendirilen yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan dava safhasýndaki alacaklara iliþkin hükümler ile benzerlik ve farklýlýklarý üzerine deðerlendirme yapýlacaktýr.

1. DAVA SAFHASINDAKÝ ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASINA GENEL BAKIÞ

Ülkemizde öteden beri vergi/matrah artýrýmý ve çeþitli amme alacaklarýnýn yapýlandýrýlmasýna yönelik yasal düzenlemeler yapýlagelmiþtir. Bu tür yasal düzenlemeler kamuoyunda “af kanunu” olarak nitelendirilmektedir. Yapýlan bu yasal düzenlemelerde, baþta vergi borçlarý olmak üzere, bazý kamu kurum ve kuruluþlarýna baðlý tahsil dairelerince takip edilen amme alacaklarýnýn tahsilatýnýn hýzlandýrýlmasýna iliþkin hükümler yer almaktadýr. Bu kapsamda kesinleþmiþ alacaklara, kesinleþmemiþ veya dava safhasýnda bulunan alacaklara iliþkin hükümler ayrý baþlýklar halinde mezkur kanunlarda düzenlenmiþtir.

Bu tür düzenlemeler, borçlarýný zamanýnda ödeyen bir takým mükellefleri rahatsýz etmekte ise de birçok mükellefi de memnun etmektedir. Son yýllarda 6111[4], 6736[5], 7143[6] sayýlý yasalarda, hem matrah/vergi artýrýmý hem de bazý amme alacaklarýnýn yapýlandýrýlmasýna yönelik düzenlemeler yapýlmýþtýr.

Bu bölümde, çalýþmanýn konusu olan “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesinin, kamuoyunda “af kanunu” olarak nitelendirilen yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan dava safhasýndaki alacaklara iliþkin hükümler ile benzerliði esas alýnarak, son olarak yayýmlanan 7143 sayýlý Kanun’da yer alan dava safhasýndaki alacaklarýn yapýlandýrýlmasýna iliþkin genel bilgiler verilecektir.

7143 sayýlý Kanunun 3 üncü maddesi ile Maliye Bakanlýðýna, il özel idarelerine ve belediyelere baðlý tahsil dairelerince takip edilen dava açma süresi geçmemiþ veya dava safhasýnda bulunan kesinleþmemiþ amme alacaklarýnýn yapýlandýrýlmasýna iliþkin düzenlemeler yapýlmýþtýr. Madde kapsamýnda yapýlandýrýlacak alacak tutarlarýnýn, davanýn bulunduðu safha dikkate alýnmak suretiyle tespit edilmesi gerekmektedir.

Diðer taraftan, 2577 sayýlý Ýdari Yargýlama Usulü Kanununda yapýlmýþ deðiþikliklerin de madde uygulamasýnda göz önünde bulundurulmasý icap etmektedir. Bilindiði gibi, 18.06.2014 tarihli ve 6545 sayýlý Türk Ceza Kanunu ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanunla deðiþik 2577 sayýlý Kanunun geçici 8’inci maddesi kapsamýnda faaliyete baþlamasý öngörülen bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve baþladýklarý 20.07.2016 tarihine kadar yargýlama sistemi; davanýn açýldýðý ilk derece mahkemesi ve bu mahkemelerin verdiði kararlara karþý itiraz baþvurusunun yapýldýðý bölge idare mahkemesi veya temyiz baþvurusunun yapýldýðý Danýþtay þeklinde iki aþamalý olduðu halde, 20.07.2016 tarihinden itibaren davanýn açýldýðý ilk derece mahkemesi, istinaf baþvurusunun yapýldýðý bölge idare mahkemesi ve temyiz baþvurusunun yapýldýðý Danýþtay olacak þekilde üç aþamalý hale gelmiþtir.

2577 sayýlý Kanunun geçici 8’inci maddesinin birinci fýkrasý uyarýnca, 6545 sayýlý Kanunla idari yargýda kanun yollarýna (istinaf ve temyiz) iliþkin getirilen hükümlerin, bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve baþladýklarý 20.07.2016 tarihinden sonra verilen kararlar hakkýnda uygulanacaðý düzenlenmiþtir. Dolayýsýyla, 20.07.2016 tarihinden önce ilk derece mahkemesince verilmiþ kararlar hakkýnda 2577 sayýlý Kanunun 6545 sayýlý Kanunla deðiþmeden önceki kanun yollarýna (itiraz/temyiz ve karar düzeltme) iliþkin hükümlerin uygulanmasý gerekmektedir. Bu nedenle, açýlmýþ olan davalarýn karar tarihleri dikkate alýnarak hangi kanun yollarýna tabi olduklarýnýn tespiti önem arz etmektedir.

7143 sayýlý Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fýkrasý kapsamýna; ikmalen, re’sen ve idarece tarh edilmiþ olup Kanunun yayýmý tarihi itibarýyla ilgisine göre istinaf veya temyiz süreleri geçmemiþ ya da istinaf/itiraz veya temyiz yollarýna baþvurulmuþ ya da karar düzeltme talep süresi geçmemiþ veya karar düzeltme yoluna baþvurulmuþ vergiler girmektedir.

Bu fýkra hükmüne göre ödenecek alacak asýllarýnýn tespitinde Kanunun yayýmý tarihi itibarýyla tarhiyatýn bulunduðu en son safhadaki tutar esas alýnacaktýr. Tarhiyatýn bulunduðu en son safhadaki tutar, Kanunun yayýmýndan önce verilmiþ ve taraflardan birine teblið edilmiþ kararlar dikkate alýnarak tespit edilecektir.

Kanunun yayýmý tarihinden (bu tarih dâhil) önce vergi mahkemesince veya istinaf baþvurusu üzerine bölge idare mahkemesince verilmiþ en son kararýn tarhiyatýn terkinine iliþkin olmasý halinde Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fýkrasýnýn (a) bendine göre, madde hükmünden yararlanýlmasý için terkin edilen vergilerin ilk tarhiyat tutarý esas alýnarak %20’si ile bu tutara iliþkin gecikme faizi ve gecikme zammý yerine Kanunun yayýmý tarihine kadar YÝ-ÜFE aylýk deðiþim oranlarý esas alýnarak hesaplanacak tutarýn; Kanunda belirtilen süre ve þekilde tamamen ödenmesi gerekmektedir. Bu takdirde, verginin kalan %80’inin, gecikme faizi, gecikme zammý ve alacak aslýna baðlý olarak kesilen vergi cezalarý ile bu cezalara baðlý gecikme zamlarýnýn tamamýnýn tahsilinden vazgeçilecektir.

Kanunun yayýmý tarihinden (bu tarih dâhil) önce vergi mahkemesince veya istinaf baþvurusu üzerine bölge idare mahkemesince verilmiþ en son kararýn tarhiyatýn tasdiki veya tadilen tasdikine iliþkin olmasý halinde, Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fýkrasýnýn (b) bendine göre, tasdik edilen vergilerin tamamý ile terkin edilen vergilerin %20’si ayrýca bu tutara iliþkin gecikme faizi ve gecikme zammý yerine Kanunun yayýmý tarihine kadar YÝ-ÜFE aylýk deðiþim oranlarý esas alýnarak hesaplanacak tutarýn; Kanunda belirtilen süre ve þekilde tamamen ödenmesi þartýyla, terkin edilen vergilerin kalan %80’i ile gecikme faizi, gecikme zammý ve alacak aslýna baðlý olarak kesilen vergi cezalarý ve bu cezalara baðlý gecikme zamlarýnýn tamamýnýn tahsilinden vazgeçilecektir.

Tarhiyatýn tadilen tasdikine iliþkin kararlarda tasdik edilmiþ alacak tutarýnýn tamamý ile terkin edilmiþ tutarýn %20’si esas alýnarak madde hükümlerine göre yapýlandýrýlacak alacak aslý tutarý belirlenecektir.

7143 sayýlý Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fýkrasýnda, Kanunun yayýmý tarihi itibarýyla sadece vergi cezalarýna karþý açýlan davalara konu alacaklarýn Kanun kapsamýnda ne þekilde yapýlandýrýlacaðýna iliþkin düzenlemeler yer almaktadýr.

Buna göre, Kanunun yayýmý tarihi itibarýyla açýlmýþ olan davanýn sadece vergi aslýna baðlý cezalara iliþkin olmasý hâlinde, vergilerin anýlan Kanunda belirtilen süre ve þekilde ödenmesi þartýyla tamamýnýn ve bunlara baðlý gecikme zamlarýnýn tahsilinden vazgeçilecektir. Ýhtilaf konusunun sadece vergi aslýna baðlý olmayan ceza olmasý hâlinde Kanunun yayýmý tarihi itibarýyla;

- Verilmiþ en son kararýn terkin kararý olmasý hâlinde cezalarýn %10’unun,

- Verilmiþ en son kararýn tasdik veya tadilen tasdik kararý olmasý hâlinde tasdik edilen ceza tutarýnýn %50’sinin, terkin edilen ceza tutarýnýn %10’unun,

mezkur Kanunda belirtilen süre ve þekilde tamamen ödenmesi þartýyla kalan cezalarýn tahsilinden vazgeçilecektir.

Ýþtirak nedeniyle cezaya muhatap olan ve Kanunun yayýmý tarihi itibarýyla bu konuda yargý mercilerinde ihtilaf oluþturmuþ olan kiþiler de Kanun hükmünden yararlanabileceklerdir.

Yukarýda yapýlan açýklamalar, aþaðýda özet tablo halinde sunulmuþ olup, böylece çalýþmanýn izleyen bölümlerinde “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesi ile kýyaslanabilmesine iliþkin zemin oluþturulmuþtur.

1. KANUN YOLUNDAN VAZGEÇME MÜESSESESÝNE ÝLÝÞKÝN GENEL BÝLGÝ

Ýdare ile mükellefler arasýnda vergi ve cezalara iliþkin olarak ortaya çýkan ihtilaflarýn yargý aþamasýnda da mükelleflerin tercihlerine baðlý olarak sonlandýrýlmasý, yargý mercilerinin iþ yüklerinin azaltýlmasý ile uyuþmazlýk konusu vergi ve cezalarýn müessese kapsamýnda tahakkuku ve tahsilinin saðlanmasý amacýyla 07.12.2019 tarihli 30971 sayýlý Resmi Gazete’de yayýmlanan 7194 sayýlý Dijital Hizmet Vergisi ile Bazý Kanunlarda ve 375 sayýlý Kanun Hükmünde Kararnamede Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýnda Kanunun 27’nci maddesi ile 213 sayýlý Vergi Usul Kanununun 379’uncu maddesi baþlýðýyla birlikte yeniden düzenlenmek suretiyle vergi sistemimizde “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesi ihdas edilmiþtir.

Buna göre, özetle; vergi/ceza ihbarnamesine karþý süresinde açýlan davalarda mükelleflerin, istinaf veya temyiz baþvuru süresi içerisinde kanun yolundan vazgeçmeleri halinde, Ýdarece de ihtilaflar sürdürülmeyecek, verilen yargý kararýnýn niteliðine göre vergi ve/veya cezalar indirimli olarak tahakkuk edecek, bu þekilde tahakkuk eden vergilerin ve/veya cezalarýn vergiye iliþkin gecikme faiziyle süresinde ödenmesi halinde ayrýca indirim uygulanacaktýr.

Bu müessese ile ilgili olarak Gelir Ýdaresi Baþkanlýðý tarafýndan teblið taslaðý yayýmlanmýþ olup[7], çalýþmamýzýn yapýldýðý tarih itibarýyla resmi gazetede yayýmlanan teblið bulunmamaktadýr. Anýlan teblið taslaðýnda yer alan düzenlemeler de dikkate alýnarak mezkur müessese hakkýnda kýsaca bilgi verilecektir.

Kanun yolundan vazgeçme müessesesinden yararlanabilmek için;

1. Bu müessese kapsamýnda olan yargý kararýnýn mahkemece mükellefe tebliði üzerine, mükellef için geçerli olan istinaf veya temyiz baþvuru süresi içerisinde, kanun yolundan vazgeçildiðine iliþkin dilekçenin dava konusu edilen vergi/ceza ihbarnamesini düzenleyen vergi dairesine verilmesi,

2. Kanun yolunun kullanýlmasýndan vazgeçilen kararýn mükellefe teblið edildiði tarihi gösteren belge (mahkemeden alýnan belge, teblið tarihini gösteren tebligata iliþkin belge vs.) ile birlikte verilen karar örneðinin bu dilekçeye eklenmesi ve

3. Verilen dilekçede dava konusu vergi ve/veya vergi cezalarýnýn tümü için kanun yolundan vazgeçildiðinin beyan edilmesi gerekmektedir.

Vergi/ceza ihbarnamesine karþý süresinde açýlan davalarda, vergi mahkemesince verilen istinaf yolu açýk kararlar ile bölge idare mahkemesince verilen temyiz yolu açýk kararlar (Danýþtayýn bozma kararý üzerine verilen kararlar hariç) kanun yolundan vazgeçme kapsamýndadýr. Dolayýsýyla bir yargý kararýnýn kanun yolundan vazgeçme kapsamýnda olmasý için;

1. Vergi/ceza ihbarnamesine süresinde açýlan dava sonucu verilen karar olmasý,

2. Vergi mahkemesince verilen karara karþý istinaf veya bölge idare mahkemesince verilen karara karþý temyiz yolunun açýk olmasý,

3. Kararýn Danýþtayýn bozma kararý üzerine verilmemiþ olmasý,

þartlarýný birlikte taþýmasý gerekmektedir.

Bu itibarla, örneðin;

- Vergi/ceza ihbarnamesine süresinde dava açýlmamasý nedeniyle davanýn süre aþýmý nedeniyle reddi yönünde verilen,

- Davanýn ehliyet yönünden reddi þeklinde verilen,

- Ýdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir iþlem olmadýðý gerekçesiyle davanýn reddi yönünde verilen,

- Vergi mahkemesince verilip istinaf yolu açýk olmayan kesin nitelikli,

- Bölge idare mahkemesince verilip temyiz yolu açýk olmayan kesin nitelikli,

- Danýþtayýn bozma kararý üzerine verilen,

- Vergi/ceza ihbarnamesine karþý açýlmamýþ olan davalarda verilen,

- Beyanname verilmesi üzerine tahakkuk fiþi esasýna göre yapýlan tarhiyatlara açýlan davalarda verilen,

- 213 sayýlý Kanun kapsamýnda yapýlan þikâyet yoluyla müracaatýn reddi üzerine açýlan davalarda verilen,

- Ödeme emrinin tebliði, haciz gibi takip ve tahsilat iþlemlerine karþý açýlan davalarda verilen kararlar ile buna benzer kararlar kanun yolundan vazgeçme müessesesi kapsamýnda deðildir.

Kanun yolundan vazgeçilmesi halinde, tahakkuk edecek vergi ve/veya cezalarýn hesaplanmasýnda istinaf veya temyiz yolu kullanýlmayan yargý kararý dikkate alýnacaktýr.

Kanun yolundan vazgeçilmesi halinde, istinaf veya temyiz yolu kullanýlmayan yargý kararýna göre;

- Konusu sadece vergi olan davalarda, bu verginin kaldýrýlmasý durumunda verginin %60’ý tahakkuk edecek, verginin kalan %40’ý terkin edilecek, bu verginin tasdik edilmesi durumunda ise verginin tamamý tahakkuk edecek,

- Vergi ve buna baðlý vergi ziyaý cezasýnýn kaldýrýlmasý durumunda, verginin %60’ý tahakkuk edecek, verginin kalan %40’ý ve vergi ziyaý cezasýnýn tamamý terkin edilecek,

- Vergi ve buna baðlý vergi ziyaý cezasýnýn tasdik edilmesi durumunda, verginin tamamý ve vergi ziyaý cezasýnýn %75’i tahakkuk edecek, vergi ziyaý cezasýnýn kalan %25’i terkin edilecek,

- Baðlý olduðu vergi aslý dava konusu yapýlmayan veya 213 sayýlý Kanunun 359’uncu maddesinde yazýlý fiillere iþtirak nedeniyle kesilen vergi ziyaý cezalarý ile usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarýnýn kaldýrýlmasý durumunda, bu cezalarýn %25’i tahakkuk edecek, cezalarýn kalan %75’i terkin edilecek, bu kapsamdaki cezalarýn tasdik edilmesi halinde ise cezalarýn %75’i tahakkuk edecek cezalarýn kalan %25’i terkin edilecektir.

Yargý mercilerince vergi ve/veya cezalarýn kýsmen tasdik edilmesi kýsmen kaldýrýlmasý durumunda da vergi ve/veya cezalar, tasdik edilen ve kaldýrýlan kýsmýna göre yukarýda yer verilen oranlarda tahakkuk edeceðinden tahakkuk edecek kýsýmlar dýþýnda kalan tutarlar terkin edilecektir.

Terkin edilecek tutar dýþýnda kalan kýsýmlar, kanun yolundan vazgeçildiðine iliþkin dilekçenin ilgili vergi dairesine verilmesi þartýyla kanun yolundan vazgeçme dilekçesinin verildiði tarih itibarýyla baþkaca bir iþleme gerek kalmaksýzýn tahakkuk eder.

Diðer taraftan, kanun yolundan vazgeçme kapsamýnda tahakkuk eden tutarlar tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içinde ödenecektir. Tahakkuk eden tutarlarýn vadesinde ödenmemesi kanun yolundan vazgeçilmediði anlamýna gelmeyecektir. Vadesinde ödenmeyen tutarlar için 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümleri uygulanacaktýr.

Tahakkuk eden vergilere 213 sayýlý Kanunun 112’nci maddesinin (3) numaralý fýkrasýnýn (c) bendi uyarýnca, kendi vergi kanunlarýnda belirtilen ve tarhiyatýn ilgili bulunduðu döneme iliþkin normal vade tarihinden kanun yolundan vazgeçme dilekçesinin vergi dairesine verildiði tarihe kadar gecikme faizi hesaplanacaktýr.

Kanun yolundan vazgeçme kapsamýnda tahakkuk eden vergi ve cezalarýn %80’inin, hesaplanacak gecikme faizi ile birlikte bir ay içinde tamamen ödenmesi þartýyla vergi ve ceza tutarýndan %20 oranýnda indirim yapýlýr. Bu durumda, gecikme faizi verginin indirimden sonra kalan %80’lik kýsmý üzerinden hesaplanýr. Ancak, mahkeme kararýnda tasdik edilerek tahakkuk eden vergi tutarýnda bu indirim yapýlmaz. Dolayýsýyla, vergide söz konusu indirim ancak, kanun yolundan vazgeçme kapsamýndaki kararda verginin kýsmen ya da tamamen kaldýrýlan kýsmý üzerinden tahakkuk eden tutardan yapýlabilir.

Ýndirim hükmünden yararlanýlabilmesi için dava konusu yapýlan ve bu maddeye göre tahakkuk eden vergi ve vergi cezalarý ile gecikme faizinin birlikte ve tamamen (indirilen kýsýmlarý hariç) süresinde ödenmesi þarttýr. Bu itibarla, ödemenin süresinde yapýlmamasý veya ödenmesi gereken gecikme faizi, vergi ve cezalarýn tamamý yerine bir kýsmýnýn ödenmesi durumunda söz konusu indirimden yararlanýlmasý mümkün bulunmamaktadýr.

Yukarýda yapýlan açýklamalar, aþaðýda özet tablo halinde sunulmuþ olup, böylece çalýþmanýn izleyen bölümlerinde yapýlandýrma kanunu hükümleri ile kanun yolundan vazgeçme hükümlerinin kýyaslanabilmesine iliþkin imkan tanýnmýþtýr.

1. YAPILANDIRMA KANUNU ÝLE KANUN YOLUNDAN VAZGEÇME HÜKÜMLERÝNÝN KIYASLANMASI

Yargý aþamasýnda olan vergi ve cezalara iliþkin olarak yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan hükümler ile Vergi Usul Kanunu’nun 379’uncu maddesi kapsamýndaki kanun yolundan vazgeçme hükümlerinin kýyaslanmasý neticesinde benzerlik ve farklýlýklar aþaðýdaki gibi özetlenebilecektir.

Her iki duruma göre tarhiyat tutarlarý üzerinden ödenecek tutarlar oransal olarak aþaðýdaki tabloda özet olarak yer verilmiþtir. Bu sayede iki kanun hükmü arasýndaki fark daha net gösterilmiþ olacaktýr.

Çalýþmanýn bu bölümünde, verilen örnek üzerinden mükellefin her iki kanun hükmünden yararlanmasý durumunda ödeyeceði tutarlar hesaplanacaktýr. Bu sayede iki kanun hükmü arasýndaki fark somut örnek üzerinden gösterilmiþ olacaktýr.

Örnek: Mükellefin defter ve belgelerinin Mayýs/2016 vergilendirme dönemi katma deðer vergisi yönünden incelenmesi sonucunda, mükellef adýna 220.000 TL katma deðer vergisi tarh edilmesi ve bir kat vergi ziyaý cezasý kesilmesi gerektiði tespit edilmiþtir.

Bu tarhiyata iliþkin vergi/ceza ihbarnamesi, 03.04.2017 tarihinde mükellefe teblið edilmiþ, yapýlan tarhiyata süresinde vergi mahkemesi nezdinde dava açýlmýþ ve vergi mahkemesince davanýn kabul edilerek tarhiyatýn terkinine karar verilmiþtir. 03.03.2018 tarihinde vergi dairesi kayýtlarýna intikal eden karara karþý istinaf yoluna gidilmiþ ve Kanunun yayýmý tarihinden önce istinaf talebine iliþkin bölge idare mahkemesince herhangi bir karar verilmemiþtir.

• 7143 Sayýlý Kanun’un 3 üncü Maddesinden Yararlanýlmasý Durumu:

Kanunun yayýmý tarihi itibarýyla verilmiþ en son karar tarhiyatýn terkinine iliþkin olduðundan ödenecek vergi aslý ilk tarhiyata esas olan vergi aslýnýn %20’si olacak ve Kanun hükmü gereði bu tutara tahakkuk ve vade tarihleri esas alýnarak gecikme faizi ve gecikme zammý yerine YÝ-ÜFE tutarý hesaplanacaktýr. Yapýlandýrýlan bu alacak tutarýnýn, Kanunda öngörülen süre ve þekilde ödenmesi hâlinde, verginin %80’i ile gecikme zammý ve gecikme faizi ile vergi ziyaý cezasý ve bu cezaya uygulanan gecikme zammýnýn tahsilinden vazgeçilecektir.

Buna göre; gecikme faizinin hesaplandýðý süre, gecikme faizi tutarý, bu sürelere iliþkin toplam YÝ-ÜFE oranlarý ve YÝ-ÜFE tutarlarý aþaðýda gösterilmiþtir.

Gecikme zammýnýn hesaplandýðý süre, gecikme zammý tutarý, gecikme zammý yerine hesaplanan YÝ-ÜFE oranlarý ve YÝ-ÜFE tutarlarý ise aþaðýdaki þekilde olacaktýr.

Yukarýda belirtilen þekilde hesaplanan toplam 47.341,27 TL’nin Kanunda öngörülen süre ve þekilde ödenmesi hâlinde, toplam 497.436,72 TL’nin tahsilinden vazgeçilecektir.

Yukarýda verilen örnekte yer alan veriler, ayný tarihler içinde[8] kanun yolundan vazgeçme müessesesinden yararlanýlmasý durumunda terkin ve tahakkuk edilecek tutarlar hesaplanacaktýr. Bu sayede iki müessese arasýndaki farký somut örnek üzerinden görmüþ olacaðýz.

• VUK 379’uncu Maddesinden Yararlanýlmasý Durumu:

 Örnek: Mükellefin defter ve belgelerinin Mayýs/2016 vergilendirme dönemi katma deðer vergisi yönünden incelenmesi sonucunda, mükellef adýna 220.000 TL katma deðer vergisi tarh edilmesi ve bir kat vergi ziyaý cezasý kesilmesi gerektiði tespit edilmiþtir.

Bu tarhiyata iliþkin vergi/ceza ihbarnamesi, 03.04.2017 tarihinde mükellefe teblið edilmiþ, yapýlan tarhiyata süresinde vergi mahkemesi nezdinde dava açýlmýþ ve vergi mahkemesince davanýn kabul edilerek tarhiyatýn terkinine karar verilmiþtir. 03.03.2018 tarihinde vergi dairesi kayýtlarýna intikal eden dilekçe ile þartlara uygun olarak kanun yolundan vazgeçme müessesesinden yararlanýlmýþtýr.

Mükellef 03.03.2018 tarihinde kanun yolundan vazgeçme kapsamýnda Bakýrköy Vergi Dairesine baþvurmuþtur. Bu durumda; 220.000 TL vergi kaldýrýldýðý için bu tutarýn %60’ý olan

132.000 TL tutarýndaki vergi tahakkuk edecek, verginin kalan kýsmý olan 88.000 TL ile vergiye baðlý olarak kesilen vergi ziyaý cezasýnýn tamamý (220.000 TL) terkin edilecektir.

Mükellef, kanun yolundan vazgeçme dilekçesini 03.03.2018 tarihinde verdiðinden bu tarih tahakkuk tarihi olacaktýr. Tahakkuk eden tutarlarýn maddeye göre 1 ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda son ödeme tarihi 3.4.2018 olacaktýr.

213 sayýlý Kanunun 112’nci maddesine göre, KDV’nin normal vade tarihi olan 26.06.2016 tarihinden kanun yolundan vazgeçme dilekçesinin verildiði tarih olan 03.03.2018 tarihine kadar 132.000 TL tutarýndaki vergi üzerinden gecikme faizi hesaplanacaktýr. Mükellefin ödeme süresinin son günü olan 03.04.2018 tarihine kadar;

- Tahakkuk eden vergi tutarýnýn %80’i (132.000 * %80 = 105.600 TL) olan 105.600 TL’yi

ve

- 105.600 TL vergi üzerinden hesaplanacak gecikme faizini

birlikte ödemesi durumunda tahakkuk eden tutarýn %20’si olan 26.400 TL vergi ayrýca indirilecektir. Bu durumda 105.600 TL üzerinden gecikme faizi hesaplanacak olup, daha önce

132.000 TL üzerinden hesaplanan gecikme faizinin ise buna göre düzeltilmesi icap etmektedir.

Yapýlan açýklamalar çerçevesinde;

Buna göre; VUK 379’uncu madde hükmünden yararlanýlmasý halinde, 7143 sayýlý Kanun hükmünden yararlanýlmasýna göre mükellef (129.191,04 TL-47.341,27 TL=) 81.849,77 TL daha fazla ödeme yapmasý gerekmektedir.

Ýki kanun hükmü arasýnda ciddi oranda farklýlýk olmasý, kamuoyu nezdinde yeni bir yapýlandýrma kanunu beklentisine neden olabilecektir. Ancak, yargý aþamasýnda olan amme borçlarý için özel bir müessese ihdas edilmiþ olmasý, muhtemel bir yapýlandýrma kanununda, kanun yolundan vazgeçme müessesesi kapsamýna giren borçlar için yararlanma imkaný olmayacaðý kanaatindeyim.

SONUÇ

Ülkemizde öteden beri vergi/matrah artýrýmý ve çeþitli amme alacaklarýnýn yapýlandýrýlmasýna yönelik yasal düzenlemeler yapýlagelmiþtir. Yapýlan bu yasal düzenlemelerde, baþta vergi borçlarý olmak üzere, bazý kamu kurum ve kuruluþlarýna baðlý tahsil dairelerince takip edilen amme alacaklarýnýn tahsilatýnýn hýzlandýrýlmasýna iliþkin hükümler yer almaktadýr. Bu kapsamda kesinleþmiþ alacaklara, kesinleþmemiþ veya dava safhasýnda bulunan alacaklara iliþkin hükümler ayrý baþlýklar halinde mezkur kanunlarda düzenlenmiþtir.

Diðer taraftan, 7194 sayýlý Kanun ile vergi sistemimizde “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesi ihdas edilmiþtir. Söz konusu müessesede yer alan düzenlemeler, yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan dava safhasýndaki alacaklara iliþkin hükümler ile benzerlik göstermektedir.  Bu yönüyle, “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesiyle, yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan dava safhasýndaki alacaklara iliþkin hükümleri bazý farlýlýklarýyla beraber süreklilik arz edecek þekilde mevzuatýmýza dahil olmuþtur.

Ýki kanun hükmü arasýnda ciddi oranda farklýlýk olmasý, kamuoyu nezdinde yeni bir yapýlandýrma kanunu beklentisine neden olabilecektir. Ancak, yargý aþamasýnda olan amme borçlarý için özel bir müessese ihdas edilmiþ olmasý, muhtemel bir yapýlandýrma kanununda, kanun yolundan vazgeçme müessesesi kapsamýna giren borçlar için yararlanma imkaný olmayacaðý kanaatindeyim.

Bu çalýþmada, “Kanun yolundan vazgeçme” müessesesi üzerinde durulmuþ, kamuoyunda “af kanunu” olarak nitelendirilen yapýlandýrma kanunlarýnda yer alan dava safhasýndaki alacaklara iliþkin hükümler ile benzerlik ve farklýlýklarý üzerine deðerlendirme yapýlmýþtýr.