Türk vergi sistemi beyan esasına dayanmaktadır. Gelir. Vergisi Kanununun 83. maddesine göre "Hilafına hüküm olmadıkça, Gelir Vergisi mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur." Ancak bir takım vergi güvenlik önlemleri ve otokontrol araçlarıda vergi sisteminde yer almaktadır . Hayat standardı esası da, bir vergi
güvenlik müessesidir. Mükelleflerin zarar beyanıda dahil olmak üzere, beyan ettikleri gelir ile hayat standardı
esasına göre tespit edilen gelirin karşılaştırılması, beyanın hayat standardı esasına göre tespit edilen gelirden düşük olması halinde, vergi tarhına mükellefin beyan ettiği gelirin değil, hayat standardı esasına göre tespit edilen gelirin esas alınması temeline dayanır. Harcamalardan yola çıkan bir sistemdir. Mükelleflerin sürdürdükleri
yaşam düzeyini ancak belli bir gelir sağlayarak elde edebilecekleri mantığından yola çıkarak yaşam düzeyine
uygun gelirin birtakım kriteriere göre belirlenecek temel ve ek göstergelerin toplanarak hesaplanmasını
ve en az bu tutar üzerinden vergilema yapılmasını öngörmektedir. Yani hayat standardı esası bir anlamda asgari ödenmesi gereken vergiyi belirlemektedir. 1982 yılından beri bir takım değişikliklerle uygulanagelmekte olan, gelirin gerçekliğine uymadığı ve Anayasa'nın 73. maddesindeki 'herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür' ilkesine ters düştüğü gerekçesiyle eleştirilere konu olan hayat standardı esası, son olarak 4605 sayılı kanunla GVK'ya eklenen Geçici 58. madde ile 1.1.2000 - 31.12.2001 tarihleri arasında uygulanmak üzere getirilmiştir ve bu tarihten sonra yürürlükten kaldırılmıştır.
Makaleyi PDF olarak indirebilirsiniz.