Günümüzde vergi tarhý konusunda en yaygýn usul, beyan esasýdýr. Çünkü çaðdaþ vergiciliðin temel ilkelerinden birisi, verginin, mükellefin vereceði bilgilere göre belirlenmesi ve alýnmasýdýr. Türk vergi sistemi de genel olarak beyan esasýna dayanmaktadýr. Türk vergi sisteminin beyan esasýna dayalý olmasý kayýt ve belge düzenine uyulmasýný ve dolayýsýyla usul kurallarýna uygun bir þekilde defter tutulmasýný zorunlu kýlmaktadýr. Mükellefiyet ve vergilendirmeye iliþkin kurallarý düzenleyen 213 sayýlý Vergi Usul Kanunu,* 1 özellikle usule iliþkin hükümlerin ihlali durumunda uygulanacak müeyyideleri de açýkça belirtmiþtir. Nitekim Kanun, usulen uyulmasýný zorunlu kýldýðý kimi þekil þartlarýnýn ihlal edilmesi durumunda, bu kurallarý vergi düzeni açýsýndan arz ettiði önem ölçüsünde farklý þekilde derecelendirerek genel ve özel usulsüzlük þeklinde ayrýma gitmiþ ve yaptýðý bu sýnýflandýrmaya göre de deðiþen tutarlarda parasal vergi cezalarý öngörmüþtür. Vergi Usul Kanununda mükelleflerin temel ödevlerinden biri olarak belirlenen usul kurallarýndan biri de, defter tutma ile ilgili hükümlerdir.

Maliye Bakanlýðý Gelir Ýdaresi Baþkanlýðý, son yýllarda vergi kayýp ve kaçaðýný önlemek adýna, finansmaný Avrupa Birliðince saðlanan proje ile bilgi iþlem altyapýsýndaki iyileþtirmelerine paralel olarak, veri toplamada ve bunlarýn analizinde de önemli mesafeler kat etmiþtir. Ýdare kayýt dýþýlýkla mücadele için bilgi iþlem altyapýsýndan maksimum faydayý saðlamak adýna öncelikle iþe ''Risk Yönetim Sistemi'' ve "Risk Yönetim Birimi" kurarak baþlamýþtýr. Söz konusu sistem kullanýlarak, risk yönetim birimleri tarafýndan mükelleflerin risk profilleri çýkartýlmaya baþlanmýþ, mükelleflerden alýnan Ba ve Bs formlarý ile de kayýt dýþý ekonomiyi önlemede detaylý veriler toplanmýþ ve böylece riskli mükellefler daha isabetli tespit edilebilir hale gelmiþtir. Katma Deðer Vergisi mükelleflerinin beyanlarýnýn oto-kontrolüne imkân verecek olan Ba-Bs formlarý, 2008 yýlý Nisan ayýna kadar yýllýk olarak alýnmaktayken, bu aydan itibaren aylýk olarak alýnmasý kararlaþtýrýlmýþ ancak uygulama 5 Kasým 2008 tarihine kadar ertelenmiþtir. Bu tarihten itibaren aylýk olarak alýnan bu formlar sayesinde mükelleflerin mal alým ve satýmlarý ile KDV beyanlarýnýn çapraz kontrole tabi tutulabilmesine imkân tanýnmýþtýr.

Bilindiði üzere 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanunun* 1 37. maddesi hükmü uyarýnca, amme alacaklarý hususi kanunlarýnda belli edilen zamanlarda ödenir. Hususi kanunlarýnda ödeme zamaný tespit edilmemiþ amme alacaklarý Maliye Bakanlýðýnca belirtilecek usule göre yapýlacak tebliðden itibaren bir ay içinde ödenir. Bu ödeme müddetinin son günü amme alacaðýnýn vadesi günüdür. Amme borçlusu isterse borcunu belli zamanlardan önce ödeyebilir. Hususi kanunlarýnda ödeme yeri gösterilmemiþ amme alacaklarý, borçlunun ikametgâhýnýn bulunduðu yer tahsil dairesine ödenir. Hususi kanunlarýnda ödeme yeri gösterilmiþ olsun olmasýn borçlunun alacaklý tahsil dairesindeki hesabý bildirmek þartýyla bu yerin belediye sýnýrlarý dýþýndaki tahsil dairelerine de ödeme yapýlabilir. Amme alacaðýnýn ödendiði, yetkili ve sorumlu memurlar tarafýndan verilen makbuzlar ile tahsil daireleri, bankalar veya postaneler tarafýndan vergi cüzdanlarýna yazýlarak, imzalanýp mühürlenen tahsile ait kayýtlarla ispat olunabilir.