Uzlaşma sözcük anlamı itibariyle, anlaşma, mutabık kalmadır. Mükellefler ile idare arasındaki ihtilafların karşılıkl ı görü ş meler yoluyla giderilmesi, yargı organlarına gidilmeden çözümlenmesi için vergi sistemimize "u z laşma" müessesesi getirilmiştir . Uzlaşma müessesesi ile, vergilendirme işlemlerinin daha kısa sürede sonuçlandırılması, verginin bir an önce tahsil edilmesi amaçlanmaktadır. Böylece vergisel anlamda uzlaşma sözcüğü, tarhı öngörülen (tarhiyat öncesi uzlaşma) ya da tarhedilen (tarhiyat sonras ı uzlaşma) vergi ve cezaların yargı organlarına gidilerek dava konusu edilmemesi hususunda mükellef ile idare arasında yapılan, seçimlik hakka dayanan bir anlaşma şeklinde tarif edilebilir. Mükelleflerin uzlaşma isteyip-istememe, uzlaşma talep ettiği taktirde uzlaşıp uzlaşmama konusunda irade serbestisi vardır. Mükellef ile idarenin uzlaşma hakkı olduğu gibi uzlaşmama hakkı da vardır. Dava açma, ceza indirimi talebinde bulunma ile uzlaşma istemlerinden birini seçme hakkı bulunan mükellef, dilerse bu seçim hakkını kullanmadan, hak düşürücü sürenin bitiminde vergi aslı ve cezanın kes i nleşmesi suretiyle tarhiyatı kabullenmiş olur. Uzlaşma müessesesi ilk olarak 1963 yılında vergi sistemimize gi rmiştir. Bu müessesenin ilk hali tarhiyat sonrası uzlaşma şeklindeydi . Tarhiyat öncesi uzlaşma müessesesi ise 1986 yılında 3239 sayılı kanunla Vergi Usul Kanununa eklenmiştir. Böylece uzlaşma müessesesi tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası olmak üzere ikiye ayrılmış durumdadır. Tarhiyat öncesi uzlaşma ile
tarhiyat sonrası uzlaşmalara ilişkin usul ve esaslar, kanunun verdiği yetkiye dayanılarak iki ayrı yönetmelikte düzenlenmiştir. Tarhiyat öncesi uzlaşmada, vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergilerle kesilecek
cezalar için mükellef, daha vergi tarh edilmeden - ceza kesilmeden önce uzlaşma talebinde bulunmaktadır. Böylece uzlaşılan vergi aslı -ceza dava veya şikayet konusu edilemediği için, vergi dairesince yap ı lan tarhiyat miktarı kesin olmakta, idarenin işleri kolaylaşmaktadır. Tarhiyat sonrası uzlaşmaya ise, adına vergi tarh edilen ve ceza kesilen mükellefler başvurmaktadır.Tarh edilen vergi ve kesilen cezada uzlaşılması halinde mükellef sözkonusu tarhiyatı dava ve şikayet konusu edememekte, uzlaşılan miktarlar kesin olmaktadır.
Makaleyi PDF olarak indirebilirsiniz.