KDV Kanunu'nun 1. maddesinde vergiye tabi işlemler belirtilmiş ve genel olarak "...ticari, sınaî, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ile her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV'ye tabidir" denilmek suretiyle KDV'nin çerçevesi çizilmiştir. Mal teslimi veya hizmet ifasının KDV'ye tabi olup olmadığının tespiti için öncelikle KDV'nin konusuna girip girmediği kontrol edilmekte, ardından KDV'nin konusuna giren işlemler için bir istisna uygulaması olup olmadığı, ya da ilgili mal teslimi ve hizmet ifasında hangi oranların uygulanması gerektiği hususu ayrı ayrı kontrol edilmektedir. Vergi oranlarının sürekli değiştiği düşünüldüğünde, KDV Kanunu'na yeterince nüfuz edememiş veya KDV oranına ait değişiklikleri titizlikle takip etmemiş veya etme imkânı bulamamış mükellefler, fazla ya da yersiz KDV uygulayabilmektedirler.
Konuyla ilgili olarak Katma Değer Vergisi Kanunun 8/2. fıkrasında "...vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura ve benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde; düzenlediği bu tür vesikalarda katma değer vergisi gösterenler, bu vergiyi ödemekle mükelleftirler. Bu husus kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerlidir. Bu gibi sebeplerle fazla ödenen vergiler, Maliye Bakanlığı'nın belirleyeceği usul ve esaslara göre ilgililere iade edilir."denilmek suretiyle fazla veya yersiz ödenen vergilerin indirim hakkına sahip olan ve indirim hakkına sahip olmayanlar nezdinde iadesi mümkün kılınmıştır. 3297 sayılı Kanunla değişiklik yapılmadan önce 23 nolu KDV Genel Tebliği uygulamasında indirim hakkı bulunan mükellefler nezdinde iade söz konusu olamazken bu uygulamadan vazgeçilmiş, konu 91 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile yeniden düzenlenmiştir. Fazla veya yersiz ödenen KDV'nin iadesi işlemi, indirim hakına sahip mükellefler nezninde yapılacak iade ile indirim hakkına sahip olmayan mükellefler nezdinde yapılacak iade usullerinin farklılıklar göstermesi nedeniyle aşağıda ayrı ayrı incelenmiştir.
Makaleyi PDF olarak indirebilirsiniz.