Vergilemede genel kural, verginin mükellef tarafından verilecek yıllık beyannameye göre tarh ve tahakkuk ettirilmesi olmakla beraber, bir kısım gelir unsurlarının vergilendirilmesinde bu gelirlerin beyan edilmesi beklenmeksizin, mükellefe bu gelirleri sağlayan vergi sorumlularınca, elde edilen gelirden kesinti yolu ile vergi alınarak ilgili vergi dairesine ödenmesi esası getirilmiştir. Vergi kesintisi, vergi tevkifatı veya stopaj kesintisi olarak isimlendirilen bu işlem genel olarak GVK'nın 94. maddesinde düzenlenmiştir.* 1
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 11. maddesinde vergi kesenlerin sorumluluğuna ilişkin olarak "Yaptıkları veya yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten sorumludurlar." açıklamaları yer almaktadır. Gelir vergisi tevkifatına dair 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu' nun 94. maddesinde gerekli olan yasal düzenlemenin çerçevesi belirlenmiş olup, söz konusu maddede "Kamu idare ve müessese- leri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortakları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri(avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar." Şeklinde ifade edilerek kimlerin vergi kesintisi yapacağı kanunda açıklanmıştır.
GVK'nın 94. maddesinde ödemelerin nakten veya hesaben yapılabileceği, bütün bu ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı kanunda belirtilmiştir.
Makaleyi PDF olarak indirebilirsiniz.