Yapılmakta olan yaygın ve yoğun vergi denetimlerinde; işyerinde fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu ve perakende satış fişi bulunmadığı gerekçesiyle mükellefler nezdinde tutanakla yapılan tespitIerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre cezayı gerektirip gerektirmeyeceği hususunda tereddüde düşülmekte, bu konu ile ilgili olarak tanzim edilen tutanaklar ihtilaf konusu olmakta ve yargıda vergi idaresi aleyhine sonuçlanmaktadır. Bu yazımızda işyerinde fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu ve perakende satış fişi bulunmadığı gerekçesiyle tutanakla yapılan tespitiere özel usulsüzlük cezası kesilip kesilmeyeceği hususuna farklı bir yaklaşımla yorum yapmaya çalışacağız.
Çiftçilerden satın alınan zirai ürünlerin alım bedelleri üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94/11 maddesi uyarınca gelir vergisi tevkifatı (Stopaj) yapılmaktadır. Tevkifat oranları 4108 sayılı Kanunun 23. maddesi ve 95/7137 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için %1, tescil ettirilmeden satın alınanlar için %2, ticaret borsalarına tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için %2, tescil ettirilmeden satın alınanlar için %4 olarak tespit edilmiştir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 11. maddesi, tevkif yoluyla ödenen vergilerde müteselsil sorumluluk esasını getirmiştir. Sözkonusu madde de, mal alım ve satımı ve hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden, alım satıma taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarında doğrudan veya hısımlık nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya yönetimine katılmak veya menfaat sağlamak suretiyle dolaylı olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanların müteselsilen sorumlu olacakları belirtilmiştir. Sözkonusu maddeye 3418 sayılı Kanunun 30. maddesiyle eklenen fıkra ile, Maliye Bakanlığı zirai ürünlerin (işlenmiş olanlar dahil) alım ve satımına aracılık eden kuruluşlar ve Ticaret Borsalarını bu muhsellerin satın alınması sırasında yapılacak vergi tevkifatından müteselsilen sorumlu tutmaya, söz konusu ürünlerin satışı dolayısıyla yapılacak vergi tevkifatının hangi safhada yapılacağını herbir ürün için ayrı ayrı belirlemeye yetkili kılınmıştır. Konu ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı 153, 155, 162, 163 ve son olarak 164 seri nolu Gelir Vergisi Genel tebliğini yayınlamıştır .