VergiRaporu Yazar Fotoğrafı

* Prof. Dr., Marmara Üni., İşletme Bölümü,

Mehmet ÖZKAN





  • Son 250 yılda, endüstride (sanayide) köklü değişiklikler yaşandı. 1800’lerde, büyük ekseriyeti insanların işlettiği makinelerle seri üretime dayalı Endüstri 1.0 başladı. 19. y.y’ın sonunda, bunu; esası itici güç olarak elektrik olan, Endüstri 2.0, izledi. Otomasyon; motor ve modern telekomünikasyon yoluyla süreci hızlandırdı. 3.Endüstri devrimi 1970’lerden itibaren kişisel bilgisayar gelişimini otomatikleştirdi. Endüstri 4.0 bugün tam kapasite sayısallaştırmaya odaklanmasıyla; üretimde yeni ürün isteklerine önem verilmesi, minimum stok bulundurulması, yeni iletişim kanallarıyla piyasadaki gelişmelere hızla tepki verilebilmektedir. Akıllı Fabrikaların gelecek vizyonunu esas alan, yeni fırsatlar sunan Endüstri 4.0 dijitalleşmeyle üretim, mühendislik, yönetim ve internetin sayısız süreçlerini birleştirirken, sensörlerle üretimde etkin bir bilgi alışverişini gerçekleştirmektedir. Endüstri 4.0’ın dünyada değişimi başlatmasıyla, makineler birbiriyle konuşabilmekte, karar verebilmekte, olayları algılayarak yorumlayabilmektedir. Almanya dönüşümün üretim standartlarını oluşturarak süreci kontrol etmeyi ve makine üretimi liderliğini korumayı amaçlarken, Japonya “Toplum 5.0”, İngiltere “4R-Dördüncü Devrim”, Çin başlattığı “İnovasyon Liderliği”, ABD. “Akıllı Fabrika ve Akıllı Şehir” ile mücadeleyi sürdürmektedir. Diğer gelişmiş ülkelerde de durum farksızdır, üretimde “Yapay Zeka” ve İnsan-Makine kullanımı, Zeka-Bilgi-İletişim-Ürün gelişmeleri sürmektedir.

  • En küçük karar ünitesi olarak ekonomik yaşamın temel taşını oluşturan işletmeler bir yandan ürettikleri mal ve hizmetler ile gerçek ve tüzel kişilerin gereksinimlerini karşılarken diğer yandan ürettikleri için mal ve hizmetler için kaynak tüketerek en önemli faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Gerek kaynak tüketimi gerekse mal ve hizmet üretimlerinin mikro düzeyde istenilen amaçlara uygun bir biçimde gerçekleştirilmesi için etkin bir organizasyon yönetimi ve kontrolü zorunludur. Bunun için faaliyetlerin önceden planlanması ve yürütülmesi daha sonrada gerçekleştirilenler ile karşılaştırılarak varsa sapmaların belirlenmesi ve düzeltici önlemlerin alınması gerekir. Bu ise işletme içinde uygun bir çalışma ortamının sağlanmasına ve bölümler ile faaliyetler arasında iletişim ve eşgüdümün kurulmasına bağlıdır. Ancak tüm bu faaliyetler ile ilgili olarak alınacak kararların gerçek doğru ve güvenilir bilgilere dayanan kararlar olması gereklilikten öteye zorunluluktur. Yığınlarca verinin işlenerek bilgi haline dönüştürülmesi büyük teknoloji yatırımlar gerektirmekte ve işletme varlığının korunmasında etkili olabilmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojileri-BİT(BT); çalışma hayatı ve çalışanlara, işgücü piyasalarına işletme plan ve politikalarının geliştirilmesi ve iş ve işgücü sorunlarına getirdiği hızlı ve yaygın çözümlemeleriyle, gerçek ve tüzel kişi işletmeleri yenilikçi eğilimlere hazırlarken küresel ölçekte rekabet avantajı yaratmakta ve bu avantajlarını sürdürmelerini olanak sağlarken işletme varlığının ve özellikle finansal yapının korunmasına da yardımcı olmaktadır. Tüm bunların karşılanması, sayısız mali ve mali olmayan verilerin işlenmesi depolanması, dağıtılması ve kullanılmasında en önemli araç BİT. olup; bu aracın dili ise muhasebe ve raporlarıdır. Bir başka ifade ile, işletmeler BİT.’den yararlanarak işletmenin dili olan muhasebe aracılığı ile üretecekleri raporlarda yer alan bilgiler sayesinde anlaşılabilecek ve geleceklerini belirleyebilecekleri için çalışmanın konusu muhasebenin geleceği ve BİT kullanımının yönetim açısından değerlendirilmesi olarak seçilmiştir.

  • Günümüz teşebbüslerinde faaliyetleri etkileyen en önemli unsurlar; maliyet fiyatı ve satış fiyatının belirlenmesi ile sürekli bir ödeme gücüne sahip olunmasıdır. Özellikle mamul/mamullerin satışı, mamul/mamullerin faydasını tüketecek olanların satınalma gücünden daha yüksek olmayan bir fiyatla satışa sunulmasına ve arzulanan kaliteyi taşımasına bağlıdır. Mamulun faydasının tüketilmesi ise bedelinin ödenmesiyle olacaktır. Ödemenin peşin, kredili, çek ya da senet karşılığı yapılmasına bağlı olarak bazı giderlerin ortaya çıkması ya da belirli indirimlerin yapılması söz konusu olacak ve satış fiyatı yükselecek ya· da azalacaktır. Satış fiyatının bu şekilde belirlenmesi ise yönetimin alacağı kararlara bağlı olarak ortaya çıkacaktır. Ayrıca maliyet fiyatı sağlıklı olmadığı sürece satış fiyatının indirilmesi ya da yükseltilmesi satış hacmini etkileyecek, bu ise teşebbüsün elde edeceği gelirleri ve buna bağlı olarak da ödenecek vergileri, dağıtılacak kar paylarını azaltacak ya da çoğaltacaktır. Şu halde yönetimin birincil amacı maliyet fiyatını ve maliyet fiyatını oluşturan unsurları gerçekçi ve sağlıklı bir düzen içinde belirlemek ve bağlı olarak satış fiyatını saptamak olacaktır. lkincil amacı ise, kaynakların optimal bileşimda olmasını · sağlamak ve süreklilik kazandırmak olacaktır. Bu amaçlara ulaşılması ise klasik maliyet unsurlarının yanısıra finansman ve yönetim giderlerinin mamul maliyetlerinin hesaplanmasında dikkate alınmasına bağlıdır.

  • Üretim işletmelerinde üretilen mamul yarımamul ve hizmetlere ilişkin olarak ortaya çıkan sorunlar bilgi ve verilerin varlığını daha da zorunlu hale getirmekte özellikle teknoloji yoğun üretim yapan işletmelerde bilimsel tekniklerin daha çok kullanılması diğer işletmelere göre bir çok avantajı ortaya çıkarmaktadır. Artık günümüzde bir gömleğin modeli, kalıbı, kesimi, dikimi bilgisayarlar tarafından yapılmakta, üretimde kullanılan makina ve teçhizatın satın alınması yerine Finansal Kiralama yolu ile edinilmesi tercih edilmektedir. Hatta hammaddeden mamul üretimi yerine diğer üretim işletmelerinden yarımamul satın alıp mamul hale getirmek daha çok tercih edilen bir faaliyet biçimi olmuştur .Bu çalışmada değişken maliyet yönteminin önemi kullanılması , yönetim kararları açısından incelenecek ve değerlendirilecektir. Böylece de yukarıda açıklanan sorunların çözümlenmesine kolaylık sağlanacaktır .