Özel okullar vergi kanunları yönünden ticari kazanç sahibi işletmeler olarak değerlendirilse de, diğer ticari işletmelerden farklı özelliklere sahiptirler. Bu kurumlar faaliyetlerinde kendi kanun ve yönetmeliklerine uygun hareket etmeleri gerektiğinden, ilan edilen eğitim ücretlerinden bu çerçevede yapılan indirimlerin tamamı, kazancın tespitinde indirimi kabul edilen gider mahiyetindedir. Buna karşın kendi kanun ve yönetmelikleri dışında yapılan indirimler ise ticari icaplar gereği olup olmadığına göre farklı değerlendirilecektir. Ticari icaplara uygun, kurumun ticari kazancının elde edilmesi ve devamıyla ilgili olarak yapılan indirimler, kazancın tespitinde gider mahiyetindedir. Kurum ortak ve yöneticilerinin, keyfi olarak, farklı gayelerle yapmış oldukları indirimler ise kurum kazancının tespitinde indirimi kabul edilmeyen bağış ve yardım olarak değerlendirilir.
Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)'ne tabi mallar, 4760 sayılı ÖTV kanununa ekli dört adet listede tahdidi olarak sayılmış olup listelerde yer alan malların hangi durumlarda ÖTV'nin konusuna girecekleri ise yasanın birinci maddesinde hükme bağlanmıştır. Madde hükmüne göre (III) ve (IV) sayılı listedeki malların ithalatı tek başına verginin konusuna girmekte iken (I) sayılı listedeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanların ithalatı verginin konusuna girmemekte, bunların verginin konusuna girmesi için teslim ve ilk iktisap gerekmektedir. Kanun koyucu ÖTVK'nun 16/4. maddesi ile ithalatı tek başına verginin konusuna girmeyen bu işlemlerden (I) sayılı listedeki malların ithalinde, ödenecek özel tüketim vergisine karşılık olmak üzere türü, tutarı ve çözümüne ilişkin usul ve esasları Maliye Bakanlığınca belirlenmek suretiyle teminat alınması gerektiğini hükme bağlamıştır. Bu çalışmamızda (I) sayılı listedeki malların ithalinde teminat uygulaması ve teminat çözümüne ilişkin usul ve esaslar açıklanmaya çalışılmıştır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 30/a maddesi gereğince KDV'den istisna edilmiş işlemler nedeniyle yüklenilen vergilerin indirilmesi mümkün değildir. Söz konusu hüküm gereğince indirim imkânı tanınmayan bu istisnalara "kısmi istisna" denilmektedir. Buna karşın kanunun 32'nci maddesi ile söz konusu madde de sayılan bir kısım istisna kapsamındaki işlemler nedeniyle yüklenilen vergilerin indirim ve iadesine imkân tanınmıştır. Bu şekilde indirim ve iadesine imkân tanınan istisnalara ise "tam istisna" denilmektedir. Tam istisna kapsamındaki işlemler genel itibariyle kanunun 32'nci maddesinde sayılmış olup bunların haricinde birde geçici 17'nci madde de düzenleme yapıldığı görülmektedir. Son olarak 6288 sayılı Kanunun* 1 1'inci maddesiyle KDV Kanunu'na eklenen geçici 29'uncu madde ile tam istisna kapsamındaki işlemlere bir yenisi eklenmiştir. Söz konusu madde ile yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilecek projeler ile Yüksek Planlama Kurulu tarafından kiralama karşılığı yaptırılmasına karar verilen sağlık tesislerine ilişkin projeler kapsamında yapılan mal teslimleri ve hizmet ifaları katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Ayrıca bu kapsamdaki işlemler nedeniyle yüklenilen vergilerin indirim ve iadesine imkân tanınmış olup bu çalışmamızda söz konusu istisna ve iade uygulamasına ilişkin usul ve esaslar açıklanmaya çalışılmıştır.
İşlemin mahiyetine göre bu sorumluluk kısmi olabileceği gibi tam da olabilmektedir. Kısmi sorumluluk uygulamasında işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV'nin bir kısmı alıcı tarafından kesilerek, beyan edilip ödenirken tam sorumluluk uygulamasında işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV'nin tamamı alıcı tarafından beyan edilip ödenmektedir. Bu çalışmamızda Maliye Bakanlığınca bu güne kadar yayımlanan çeşitli tebliğler ile düzenlenen tam sorumluluk kapsamındaki işlemler bir araya toplanarak, uygulamaya ilişkin usul ve esaslar ele alınmıştır.
Bu makalemizin konusu tam istisna kapsamında yer alan ihraç kayıtlı teslimler ile indirimli orana tabi malların ihraç amaçlı teslimleri arasında ki farklılığı ortaya koymak, her iki işlemi karşılaştırarak bu kapsamda işlem yapan mükelleflerin iade uygulaması karşısındaki durumlarını belirtmektir.