Bu çalýþmada vergi sistemimizde yer alan karþýlýklar, vergi kanunlarýndaki düzenlemeleriyle ele alýnmýþ olup, muhasebe teorisi açýsýndan incelenmiþtir.

Türk hukuk sisteminde yönetimin eylem ve iþlemlerinin yargýsal denetimi "yönetsel yargý" sistemi ile saðlanmaktadýr. Türkiye' de yönetsel yargý alanýnda biri Danýþtay, diðeri Askeri Yüksek Ýdare Mahkemesi olan iki yüksek mahkeme ile bölge idare mahkemeleri içinde yer alan ilk derece mahkemeleri olan idare ve vergi mahkemeleri vardýr. Ayrýca sayman hesaplarýný yargýlayan bir hesap mahkemesi niteliðinde özel bir yönetsel yargý yeri olan Sayýþtay bulunmaktadýr. Türk yönetim hukukunda genel olarak hukuka aykýrý olan yönetsel iþlemlerin iptali için açýlan "iptal" davasý ile bir yönetsel eylem ve iþlem veya sözleþmeden doðan haksýzlýðýn giderilmesi için açýlan "tam yargý" davasý olmak üzere iki dava türü benimsenmiþtir. Ayný zamanda ilk derece yönetsel yargý yerlerince verilen yargý kararlarýnýn bozulmasý için itiraz ve temyiz yolu düzenlenmiþtir. Türkiye' de uygulanan yönetsel yargý sisteminin genel çerçevesine yukarýda kýsaca deðinmiþ bulunmaktayýz. Makalemizin asýl konusunu teþkil eden idari yargý kararlarýnýn uygulanmasýna iliþkin açýklamalarýmýza aþaðýda yer verilmiþtir.

Katma Deðer Vergisi, harcama esasýna dayanan yansýtmalý bir vergidir. Dolaylý bir vergi olan Katma Deðer Vergisiyle, her safhada yaratýlan katma deðerin vergilendirilmesi amaçlanmaktadýr. Baþka bir anlatýmla, vergilendirme her safhada yaratýlan katma deðere baðlý olarak yapýlmaktadýr. Verginin matrahý teslim ve hizmetin bedeli olmakla birlikte, indirim mekanizmasýnýn varlýðý nedeniyle, vergilendirilen kýsým son safhadaki üretilen katma deðerin bedelidir. Katma Deðer Vergisini diðer dolaylý vergilerden ayýran en önemli özelliði, indirim sistemine sahip olmasýdýr. Bu sistem ile mükellefler, alýþlarýnda ödedikleri Katma Deðer Vergisini, satýþlarý üzerinden hesapladýklarý Katma Deðer Vergisinden indirmek suretiyle sadece kendi safhalarýnda yaratýlan katma deðerin vergilendirilmesini saðlayarak, buna * iliþkin vergiyi öderler. Türk vergi sisteminde "toplu indirim esasý" kabul edildiðinden, mallarýn alý- mýnda yüklenilen Katma Deðer Vergisinin indirimi için bu mallarýn satýþýnýn yapýlmasýna gerek bulunmamakta, bu vergiler diðer vergiye tabi iþlemler nedeniyle tahsil edilen katma deðer vergisinden indirilmektedir. Ýndirim sistemi, mallarýn satýþý sýrasýnda vergiye tabi tutularak eklenen deðerin vergilendirileceði prensibine dayanýr. Esas mantýðý indirim mekanizmasý olan Katma Deðer Vergisi uygulamasýnda, zaman zaman bir takým tereddütlerin hâsýl olduðu görülmektedir. Bunlardan birisi de çeþitli nedenlerle imha edilen mallara iliþkin yüklenilen Katma Deðer Vergisinin indirim konusu yapýlýp yapýlamayacaðý konusudur.