Devletin en önemli gelir kaynaðý olan vergi, özel ya da tüzel kiþilerin her türlü iktisadi faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlardan, kamu harcamalarýnýn finansmaný için devletin egemenlik gücünü kullanarak aldýðý bir paydýr. Ancak, bazý mükellefler çeþitli nedenlerle bu gelirlerinden devlete hiç pay vermemek ya da daha az vermek için kayýtlarýnýn bir kýsmýný veya tamamýný kayýt dýþýna çýkarma eðilimindedirler. Aslýnda verginin tanýmý içerisinde yer aldýðý üzere vergi, devlet gücü ile ve zorla alýnmaktadýr. Ýnsanýn tabiatý gereði elde etmiþ olduðu geliri devlet dahi olsa paylaþmak istememesi normal karþýlanmasý gereken bir husustur. Bunun karþýlýðý olarak devletin, vergiyi insanlarýn vicdanýna býrakmayarak kayýt diþiliði önleyecek tedbirler almasý, düzenlemeler yapmasý gerekmektedir. Beyana dayalý olan vergi sistemimizde kiþilerin (gerçek -tüzel -mükellef -deðil vs) gelirleriyle uyumlu olmayan tasarruf yapmalarý, mal edinimleri veya harcamalarýn sebebinin sorulamadýðý (nerden buldun-veya kim kaybetti de sen buldun) ülkemizde kayýt diþiliði önleyecek en önemli unsurlar denetim (vergi incelemeleri) ve ihbarlardýr. Vergi inceleme oranlarýnýn %2,5, ka- yýtdýþýlýðýn yüksek olduðu ülkemizde çok ciddi ihbarlarýn yapýlmasý beklenir. Ancak durumun hiç de öyle olmadýðý uygulamadan görülmektedir. Yapýlan ihbarlarýn nerdeyse %90 ý belge düzenine iliþkin ihbarlar olup bu ihbarlarýn çoðu da þekil þartlarýný taþýmaktan uzaktýr. Nitelikli ihbarlar aslýnda kayýtdýþýlýðý önlemede çok önemli bir unsurdur. Kamu idaresinin kendi imkânlarýyla ulaþmasý çok zor ve maliyetli olan bilgiler, vatandaþlar tarafýndan verilerek kamu yükü önemli ölçüde hafifletilmektedir. Nitelikli ihbarlarýn az sayýda olmasýnýn yasal ve kültürel olarak birçok nedeni bulunmaktadýr. Bunlar ortadan kaldýrýlýp gerekli düzenlemeler yapýlmadan da bu alanda çok iyi sonuçlara ulaþmak mümkün deðildir.

Katma Deðer Vergisi uygulamasýnda toptan-perakende teslim kavramlarý, özellikle KDV oranlarýnýn belidendiði (l) . sayýlý listede belirtilen ürünlerin alým satýmýný yapan mükellefler için büyük önem arz etmektedir. Belirtilen kavramlarýn halk arasýnda kullanýlan genel anlamlarý ile mevzuatýn yüklediði anlamlarýnýn farklý olmasý ve mevzuattaki tanýmlarýnýn zaman içerisinde deðiþtirilmesi, KDV oranlarýnýn yanlýþ uygulanmasýna neden olmaktadýr. Bu sebeple makalemizde, bu durumun yol açtýðý karýþýklýklar ile karýþýklýklarýn çözümüne yönelik önerilere yer verilmeye çalýþý lacaktýr.

Birçok alanda faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluþlarý (genel ve katma bütçeli idareler) kuruluþ nedenlerinin yanýnda deðiþik alanlarda da faaliyet göstermeye baþlamýþlardýr . Kendi çalýþanlarýna mal ve hizmet sunmak amacýyla oluþturulan (kurulan) ve ilk etapta oldukça mütevazý olan bu iþletmeler zaman içinde büyümekte, kendi çalýþanlarýna sunduðu mal ve hizmeýt ikinci planda kalýrken genel anlamda piyasaya mal ve hizmet sunan ve herkesin faydalandýðý iþletmelere dönüþmektedir . Bu iþletmeleri , tüzel kiþilikleri nin olmamc:.sý nedeniyle baðlý olduklarý kamu idare ve müesseselerinden ayrý mütalaa etmek mümkün deðildir. Genel itibariyle kamu idare ve müesseseleri de kurumlar vergisinden muaf olduðundan uygulamada yan l ýþ an i aþýlm a lar ve vergi lernede problemler yaþanmaktadýr. Ayrýca bu iþletmeler bazý maliyet unsuruna katlanmadýklarý için piyasada ayný türden mal ve hizmet sunan iþletmelerle rekabet eder konuma gelmektedirler. Bu iþletmelere örnek olarak kamu kurumlarýnca iþletilen büfe, lokal, kantin, kafe·terya vb. gösterilebilir. Bazý kamu kurumlarýnca iþletilen kantinlerin görünümü hipermarketlerden aþaðý kalmazken, üniversitelerce iþletile n (özellikle týp fakültelerinde) büfe ve kantinler sýradan ticari i þletme gibi faaliyet gösterrrýektedirler.