:: VergiRaporu - Anasayfa ::

Vergi, kamu hizmetlerinin finansman� amac�yla devletin egemenlik g�c�ne dayanarak koydu�u mali y�k�ml�l�klerin en �nemlisidir. Kamu hizmetlerinin devaml� bir �ekilde y�r�t�lmesi a��s�ndan devletin s�rekli vergi gelirlerine ihtiyac� vard�r. Beyan usul�ne dayanan vergilendirme sistemlerinde vergi denetimi ka��n�lmazd�r. Vergi denetiminin her t�rl� teknolojiden yararlanarak bu teknolojiyi iyi kullanan, mevzuata hakim ki�ilerce yap�lmas� kay�t d��l��n azalt�lmas�nda en etkili yoldur. Vergi denetimi t�rlerinden biri olan yayg�n yo�un vergi denetimi, kay�t d�� al��an i�yerlerini kay�t alt�na alarak vergi kay�p ve ka�a��n� �nlemede kamu maliyesine olumlu katk�da bulunurken, ayn� zamanda sosyal g�vencesi olmayan �al��anlar�n tespit edilerek kay�t d�� istihdamla m�cadeleye de katk� sa�lamaktad�r. Vergi denetiminde etkinli�in sa�lanmas� i�in �lkemizde vergi mevzuat�nda yayg�n ve yo�un vergi denetimi yoklama ba�l�� alt�ndan ��kar�lmal� ve yoklamadan ayr� ve daha kapsaml� bir vergi denetim t�r� olarak mevzuattaki yerini almal�d�r. Ayr�ca, vergi dairelerince ger�ekle�tirilen elektronik yoklamalar risk analiz odakl� yap�larak, vergi dairelerinin vergi incelemesi d��ndaki vergi denetimi t�rlerindeki etkinlikleri art�r�lmal�d�r.

A��klamas�	�ndir
Makale

G�R��

Vergilendirme sadece basit bir mali olaydan ibaret de�ildir. Dijital teknolojilerin yo�un kullan�ld�� günümüzde veri toplama, veri depolama, verilere dayal� istatistik olu�turmak ve bu verileri anlaml� bir diziye getirip sonuçlar ç�karmak son derece önemlidir. 21. yüzy�l�n karma��k ileti�im dünyas�nda, sürekli bilgi ak�� olurken do�ru kararlar vermek ve politika üretmek gittikçe zorla�maktad�r. Bu yüzden vergilendirme kavram�na salt mali aç�dan bak�lmamal�d�r. Vergilendirme yaparken ayn� anda gelece�e yönelik karar almaya yard�mc� olacak nitelikte veri de olu�turulmal�d�r. Vergi denetimi, devletin vergi toplama usulünün beyan esas�na dayand�rd�� sistemin getirdi�i bir zorunluluktur. Vergi denetimi, sadece mükellefleri denetlemekle kalmay�p, vergi idaresinin kendi i�leyi�iyle ilgili sorunlar� da tespit etmekte, belirlenen sorunlar vergi politikalar�n�n ve vergi kanunlar�n�n olu�umunda karar al�c�lara ��k tutmaktad�r.

Ülkemizde vergi mevzuat�nda vergi denetimi VUK’nda “Yoklama ve �nceleme” ba�l�� alt�nda düzenlenmi�tir. Bu ba�l�k alt�nda; yoklama, inceleme, arama ve bilgi toplama olmak üzere dört denetim türü düzenlenmi�tir. Yayg�n ve yo�un vergi denetimi ve elektronik yoklama ise uygulamada vergi idareleri taraf�ndan kullan�lan ve yoklama yapmaya yetkili olan ki�ilere verilen ek yetkiler biçimindeki düzenlemelerde kar��m�za ç�kmaktad�r.[1]

Bu çal��man�n amac�, Türk vergi sisteminde vergi denetim faaliyetleri içinde son y�llarda a��rl�kl� olarak kullan�lmaya ba�lanm�� olan elektronik yoklama ve yayg�n yo�un vergi denetimini hukuki dayanaklar� çerçevesinde incelemek ve bu kapsamda yap�lm�� denetim faaliyetleri sonuçlar� üzerinden etkinliklerini ortaya ç�karmaya çal��makt�r. Çal��mada s�ras�yla, Türkiye’de vergi denetimi ve türleri teorik olarak incelenmi�, devam�nda elektronik yoklama, türleri incelenerek elektronik yoklama uygulama sonuçlar� de�erlendirilmi�tir. Son olarak ise, Türkiye’de Yayg�n ve Yo�un Vergi Denetimi ve 2007-2018 dönemi denetim uygulama sonuçlar� göz önünde bulundurularak incelenmi�tir.

1- VERG� DENET�M� ve TÜRLER�

1.1-Vergi Denetimi: Kavramsal Çerçeve

Vergi denetimi, mükelleflerin vergi kanunlar�ndan do�an ödevlerini zaman�nda yerine getirip getirmediklerinin, vergi borçlar�n� zaman�nda ve gerçek tutarlar üzerinden ödeyip ödemediklerinin vergi idaresince farkl� teknik ve yöntemler kullanarak ara�t�r�lmas�, tespit edilmesi faaliyetlerinin bütünü olarak tan�mlanmaktad�r[2]. Vergi denetimini üç temel özelli�i vard�r. Tarafs�z olmak, yapt�r�m gücüne sahip olmak ve geni� kapsaml� olmakt�r. Tarafs�zl�k, vergi denetiminde adalet duygusu içinde davran�lmas�n� zorunlu k�lmaktad�r. Yapt�r�m gücüne sahip olmak, vergi denetiminin hukuki yönünü ve yasal olarak cezai yapt�r�mlar�n uygulanabilece�ini ifade etmektedir. Geni� kapsaml� olmak ise, denetim faaliyetlerini ekonomik ko�ullar, i�letmecilik ve muhasebe ilkeleri ve mali mevzuat göz önünde bulundurularak geni� kapsaml� bir faaliyeti kapsad��n� gösterir.[3]

Vergi denetiminde ana amaç, mükellefleri kanunlara uygun davranmaya yönlendirmektir. Mükelleflerin denetimle her an kar�� kar��ya kalma dü�üncesi onlar� kanunlara uygun davranmaya zorlayacakt�r.[4] Literatürde vergi denetiminin mali amac�n� devlete ek gelir sa�lama amac� için yap�ld��na dair görü� hakim olsa da, asl�nda vergi denetiminin mali amac�, zaten devlete ödenmesi gereken verginin, birtak�m nedenlerden dolay� tahsil edilememesinden olu�an kayb�n denetim mekanizmas� yoluyla tahsil edilmesidir.

Serbest piyasan�n hakim oldu�u ekonomilerde müte�ebbisler vergiden kaç�nabilir. Ancak vergi kaçakç�l��n�n kapsam� geni�ledi�i zaman i� insanlar� yat�r�m yapmaktan vazgeçebilirler. Vergilendirme, risk alma, kaynaklar�n ara�t�rma ve geli�tirme alanlar�na tahsis edilmesi ve ekonominin uzun vadeli büyüme oran�n� etkiler.[5] Vergi denetimi, vergi kay�p ve kaça��n yüksek oldu�u sektörlere yo�unla�t�� zaman ekonomide yat�r�mdan çekinen giri�imciler tekrar yat�r�ma yönelebilirler.[6] Ayr�ca kanunlar�n uygulanmas�nda herkese e�it davranmas� beklenen devlet, vergisel yükümlülüklerini yerine getirmeyen mükellefler ile vergi ödevlerini yerine getiren mükellefler aras�nda e�itsizli�e yol açacak uygulamalar�n önüne vergi denetimi ile geçmeyi hedeflemektedir. Vergi denetimindeki etkinlik ile vergisel yükümlülüklerini yerine getirmeyen mükelleflerin vergiye gönüllü uyumu sa�lanarak e�itlik sa�lanabilir ve vergi denetim sürecinde mükellef daha da bilinçli hale gelebilir.

1.2-Vergi Denetimi Türleri

Türk vergi hukukunda vergi denetim türleri, yoklama, yayg�n yo�un vergi denetimi, vergi incelemesi ve aramal� vergi incelemesinden olu�maktad�r.

�ekil 1: Vergi Denetim Piramidi

Vergi denetim piramidine göre yoklama ve yayg�n ve yo�un vergi denetimi Gelir �daresi Ba�kanl�� taraf�ndan yürütülürken, vergi incelemesi ile aramal� vergi incelemesi Vergi Denetim Kurulu taraf�ndan yerine getirilmektedir. Piramide göre yoklama müessesesi denetim faaliyetlerinin temelini olu�turmaktad�r.[7] Uygulamada yoklama ba�l�� ad� alt�nda yap�lan yayg�n yo�un vergi denetimi, vergi denetim piramidinde yoklama ba�l�� alt�ndan ç�kar�lm��, yoklamadan ayr� daha kapsaml� ve nitelikli, güçlü bir vergi incelemesine imkan verecek doneleri olu�turacak �ekilde denetim piramidinde yerini alm��t�r.

1.2.1- Yoklama

Mükellefler i�e ba�lama, i�yeri adres de�i�ikli�i, �ube aç�l��, i�i b�rakma, gibi maddi olaylar� bir bildirimle vergi dairesine bildirmek zorundad�rlar. Yoklama, vergi idaresinin mükellefiyete bu de�i�iklikleri yerinde tespit etme olay�d�r.[8] VUK’nun 127. maddesinde yoklaman�n amac�, mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi olaylar�, kay�tlar� ve konular� ara�t�rmak ve tespit etmek olarak belirtilmi�tir. Yoklamaya yetkili olanlar VUK’ un 128. maddesinde say�lm��t�r. Bu ki�iler; vergi dairesi müdürleri, yoklama memurlar�, yetkili makamlar taraf�ndan yoklama i�iyle görevlendirilenler, vergi incelemesine yetkili olanlar ve gelir uzmanlar�d�r.

1.2.2- Yayg�n Yo�un Vergi Denetimi

Yayg�n yo�un vergi denetimleri yoklama müessesesinin ba�l�� alt�nda yap�lmaktad�r.[9] Yayg�n yo�un vergi denetimleri; vergi suçu veya vergi ziya� olu�turabilecek uygulamalar�n zaman�nda belirlenmesine dayanan maddi bir denetim türüdür. Bu tür denetimler; vergilendirmeyle alakal� olaylar�n an�nda incelenmesi, belge düzeninin yasalara uygun biçimde i�lemesi, vergide kay�t d��l��n önüne geçilmesi, mükellefleri vergi denetiminin i�levleri aras�nda olan e�itici i�levine uygun �ekilde e�itmek ve bilgilendirmek amaçlar�yla yap�lmaktad�r. Yayg�n yo�un vergi denetimi, nakit ve kredi kart� sat��lar�n�n durumunu tespit için i�letmenin ay ba��ndan itibaren veya son be� günün “Z” raporlar�n�n incelenmesi, son düzenledi�i fatura, gider pusulas�, yazar kasa fi�i, sevk irsaliyesi vb. belgelerin incelenmesi, yeni nesil ödeme kaydedici cihaz (YNÖKC) bilgilerinin al�nmas�, günlük has�lat tespiti, nakil vas�talar�n�n durdurularak ta��ma irsaliyesi, yolcu listesi vb. belgelerin kontrolünü yapmak, ticari arac�n�n olup olmad��, ticaret yapt�klar� mükellef bilgileri gibi uygulamalar� içeren bir denetim uygulamas�d�r.

1.2.3- Vergi �ncelemesi

Yoklama ve yayg�n yo�un vergi denetimine göre geni� kapsaml� olan ve nitelik gerektiren denetim türü vergi incelemesidir.[10] Vergi incelemesi, mükelleften tahsil edilen verginin ticari vesikalara dayanarak do�ru olup olmad��n�n tespit edilmesi ve eksik tahsil edildi�i ispatlanan verginin ilave tarhiyatla ödenmesini sa�layan vergi denetim türüne verilen add�r[11]. Vergi incelemesi kapsam� itibariyle tam inceleme ve s�n�rl� inceleme olarak s�n�fland�r�lm��t�r. Tam �nceleme: �ncelenecek mükelleflerin bütün vergisel kay�tlar�n�n matrah unsurlar�n� hepsini kapsayacak �ekilde incelenmesidir .[12] S�n�rl� �nceleme: Vergi incelemelerin de matrah unsurlar�n�n yaln�zca belli bir k�sm�na ili�kin yap�lan ve tam inceleme d��nda kalan vergi incelemelerini kapsar.[13]

Vergi �ncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakk�nda Yönetmelikte[14] incelemenin hangi sürede bitirelece�ine dair hükümler yer almaktad�r. Buna göre, incelemeye ba�lan�ld�� tarihten itibaren, tam inceleme yap�lmas� halinde en fazla bir y�l, s�n�rl� inceleme yap�lmas� halinde ise en fazla alt� ay içinde incelemenin bitirilmesi esast�r. �nceleme ilgili süreler içerisinde bitirilmezse alt� ay� geçmemek üzere ek süre verilebilir.

1.2.4- Aramal� Vergi �ncelemesi

Arama, esas itibariyle vergi hukuku aç�s�ndan ba�l� ba��na bir denetim müessesesi olmay�p, vergi incelemesine delil olu�turmak üzere belirli �artlar dahilinde ba�vurulan bir denetim türüdür.[15] Araman�n yap�labilmesi için, al�nan bir ihbar sonucu veya yap�lan bir inceleme neticesinde mükellefin vergi kaç�rd��na dair emarelere dayan�yor olmas�, inceleme eleman� taraf�ndan talep edilmesi, gerekçesini yaz� ile Sulh Hakiminden istemesi ve Sulh Hakiminin onay vermesi �artt�r.[16]

2- TÜRK VERG� HUKUKUNDA ELEKTRON�K YOKLAMA

E-yoklama, vergi mükelleflerine ili�kin mükellefiyetle ilgili konular�, kay�tlar� ve maddi olaylar� ara�t�rmak ve tespit etmek için gerçekle�tirilen yoklama i�lemlerinin elektronik ortamda yap�lmas�, yoklama sonuçlar�n�n elektronik ortamda kaydedilmesi ve mükellefe elektronik ortamda bildirilmesini içeren faaliyetlerin tümünü kapsayan bir süreçtir.[17] Elektronik yoklama sistemi (EYS), yoklama i�lemlerine ili�kin süreçlerin mobil cihazlar (tablet vb.) arac�l��yla elektronik ortamda yürütülmesini, yoklama faaliyetlerinde ula��lan delil içerikli verilerin (resim, koordinat vb.) dijital ortamlarda eri�imini, bu kay�tlar�n ilgilisine ve G�B Bilgi ��lem Merkezine elektronik ortamda aktar�lmas�na olanak sa�layan bir sistemdir. EYS ile, yoklama talebi, talebin ilgili memura bildirimi, e-yoklama fi�i olu�turma, yoklama faaliyetinin kay�t alt�na al�nmas�, onaylanmas� ve ilgilisine iletilmesi i�lemleri elektronik ortamda gerçekle�mektedir[18].

2.1- E-Yoklaman�n Hukuki Dayanaklar�

213 say�l� VUK’nun 127. maddesinde yoklama; “mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddî olaylar�, kay�tlar� ve mevzular� ara�t�rmak ve tespit etmek” �eklinde tan�mlanm��t�r. Kanuni tan�m� bu olmakla birlikte yoklama; vergi mükellefi olmak üzere talepte bulunan veya vergi mükellefiyet kayd� olanlar ile idarece mükellef olmas� gerekti�i tespit edilenlerin, dilekçe veya bildirimlerinin teyidini yapmak, ara�t�rmak ve gerekli tespitleri yapmak olarak tan�mlanabilir.[19] Yoklama ve yoklamaya ba�l� olarak gerçekle�en yayg�n ve yo�un vergi denetimi faaliyetlerinin etkinli�inin ve verimlili�inin art�r�lmas� amac�yla teknolojiden faydalan�lmas�, yoklama ve denetim faaliyet sonuçlar�n�n etkin bir �ekilde izlenebilmesi amac�yla 6637 say�l� Kanunun[20] 6. maddesi ile 213 say�l� Vergi Usul Kanunun 132/A maddesine �u hüküm eklenmi�tir: “Sonuçlanan yoklamalar mobil cihaz (tablet) taraf�ndan üretilen e-yoklama fi�ine imza att�r�lmak suretiyle kay�t alt�nda tutulur. Mükellefin e-yoklama fi�ine imza atabilecek elektronik arac� bulunmuyorsa bu sefer tutulan yoklaman�n de�i�tirilmeyece�ini garanti eden EYS taraf�ndan üretilen kod e-yoklama fi�i formuna yaz�l�r.”

20/06/2015 tarihli ve 29392 say�l� Resmi Gazete’de yay�mlanan 453 s�ra No.luVUK Genel Tebli�inde E-Yoklama faaliyetinin tan�m�na, usul ve esaslara ili�kin bilgilere yer verilmi�tir. Buna göre elektronik yoklama sistemi; yoklamaya ait tüm süreçlerin elektronik ortamda yap�lmas�n� ve yoklama s�ras�nda mobil cihaz (tablet) arac�l��yla üretilen kan�tlar�n (resim, lokasyon bilgisi vb.) tablet üzerinden an�nda vergi idaresine iletilmesini sa�layan sistemdir. EYS’nin amac�, yoklamaya ait tüm süreçlerin elektronik ortamda gerçekle�tirilmesini sa�lamakt�r. Yoklama mükellefin veya yetkilisinin yoklu�unda neticelendirildi�i zaman vergi dairesi taraf�ndan e-yoklama fi�inin bir örne�i mükellefin bilinen adresine 7 gün içerisinde gönderilir.

453 s�ra No.lu Tebli� Elektronik Yoklama Sistemi uygulamas�n�n ba�lama zaman�na da yer vermi�tir. Tebli�e göre Elektronik Yoklama Sisteminin uygulanmas�na 1 Eylül 2015 tarihinden itibaren tüm Vergi Dairesi Ba�kanl�klar�nda ve Defterdarl�klarda ba�lan�lm��t�r. Yasal alt yap�s� VUK 132/A maddesiyle olu�turulan ve 453 S�ra No’lu VUK Genel Tebli� ile de usul ve esaslar� belirlenen Elektronik Yoklama Sisteminin uygulamada nas�l gerçekle�ece�i sorusuna G�B’n�n yay�mlad�� 2015/1 Uygulama �ç Genelgesi cevap vermektedir. 2015/1 Uygulama �ç Genelgesine göre yoklama yoluyla gerçekle�tirilen denetimler de e-yoklaman�n kapsam� içindedir. Görüldü�ü üzere 2015/1 Uygulama �ç Genelgesi, yayg�n ve yo�un vergi denetimi olarak adland�r�lan yoklamalar�n elektronik ortamda yap�lmas�n� zorunlu k�lm��t�r.

2.2- E- Yoklama Türleri

Ülkemizde �u an itibariyle 39 adet yoklama ve yoklama yoluyla gerçekle�tirilen yayg�n yo�un vergi denetim türü mevcuttur.[21] �üphesiz her yoklaman�n kendine özgü nitelikleri vard�r. Teknoloji daha da geli�tikçe, vergilendirme konular� ve mali alanlar ke�fedildikçe yeni yoklama ve denetim türleri eklenebilir. Vergilendirme alan�ndaki geli�meler ve kay�td�� ekonomi ile yap�lan mücadele kararl�l�� göz önüne al�nd��nda denetim türü olan yoklaman�n uzmanl�k gerektirece�i gerçe�ini gözden kaç�rmamak gerekir. Mükellefe hangi tür sorular�n sorulaca��, belge al�nmas� gerekiyorsa gerekli belgenin temini yoklaman�n türüne, özelli�ine göre de�i�ebilir. Önem düzeylerine göre seçti�imiz 4 (Dört) adet yoklama türünü a�a��da aç�klayaca��z.

2.2.1- ��e Ba�lama Yoklamas�

VUK’nun ikinci kitab� mükellefin ödevleri ba�l��n� ta��maktad�r. Mükellefin ilk ödevi kay�t yapt�rmakt�r. Defter tutmak, belge düzenlemek, beyanname vermek, ödeme yapmak mükellefin di�er önemli ödevleridir. Vergisel anlamda kay�t yapt�rmak demek bir mükellefin i�e ba�lamay� vergi dairesine bildirmesi demektir. Özellikle “��e Ba�lama” sürecinin mükellefler taraf�ndan do�ru ve eksiksiz bir �ekilde iyi anla��lmas�, vatanda�lar�n mali hayat�n�n vergilendirmeyle ilgili di�er hususlar�n sa�l�kl� bir �ekilde yürümesi aç�s�ndan önemli bir ba�lang�ç noktas�d�r. VUK md.153’e göre; vergiye tabi ticaret ve sanat erbab�, serbest meslek erbab�, kurumlar vergisi mükellefleri, kollektif ve adi �irket ortaklar� ve komandit �irketlerin komandite ortaklar� i�e ba�lama tarihinden itibaren on gün içinde durumu yaz�l� olarak vergi dairesine bildirmek zorundad�rlar. ��e ba�lama evraklar� ile birlikte ba�l� oldu�u vergi dairesine ba�vuran gerçek bir ki�inin i�lemleri yap�lacak olan yoklama sonucuna göre gerçekle�mektedir.

Ayr�ca 492 s�ra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebli�inde[22] Gelir �daresi Ba�kanl�� taraf�ndan sunulan �nteraktif Vergi Dairesi uygulamas� hizmete girmi�tir. Tebli�e göre mükellefler i�e ba�lama bildirimlerini �nteraktif Vergi Dairesi sistemini kullanarak yapabilirler. Tüzel ki�ilerde ise gerekli mükellefiyet tesisi 18/10/2016 tarihli ve 2016/5 Seri No.lu Uygulama �ç Genelgesi ile 17/01/2018 tarihli ve 2018/1 Seri No’lu Uygulama �ç Genelgesi do�rultusunda yerine getirilecektir. ��e ba�lama evraklar� al�nan mükellefe vergi dairesi sicil servisinde e-yoklama talebinde bulunma yetkisi verilen kullan�c�lar taraf�ndan EYS arac�l��yla “��e Ba�lama” yoklamas� giri�i yap�lmaktad�r. Talep edilen yoklamay� onaylama yetkisi olanlar 2015/1 Uygulama �ç Genelgesinde say�lm��t�r. Ad� geçen genelgeye göre; G�B merkez ve ta�ra birimlerinde görevli müdür, müdür yard�mc�s� veya kendisine yoklama talebi onaylama yetkisi verilen görevliler talep edilen yoklamalar� EYS üzerinden onaylayabilecektir.Yoklama onaylamaya yetkililer taraf�ndan onaylanan yoklama talepleri, sicil-yoklama servis �efleri veya denetim koordinasyon müdürlüklerinde birimler taraf�ndan mobil cihaz (tablet) kullanan yoklamaya yetkili olan memurlara EYS üzerinden gönderilecektir. Yoklamaya yetkili olan mobil cihaz kullan�c�lar� ise tabletlerinde yer alan Elektronik Yoklama Denetim Sistemi (EYDS) yaz�l�m�n� kullanarak yoklama talebini sonuçland�racaklard�r.

Ülkemizde i�e ba�lama yoklamalar�, sahte fatura ticareti yapmak amac�yla mükellefiyet tesisi talebinde bulunan gerçek ve tüzel ki�iler hakk�nda hukuken geçerli ve yeterli tespitler yapabilmek, mükellefin faaliyet konusunu belirleme ve faaliyete uygun kod verme ve di�er yoklama türlerine göre nicelik olarak en çok yoklamas� gerçekle�tirilen yoklama türü olmas� aç�s�ndan önem ifade etmektedir. 2016 y�l�nda toplam 2.216.635 adet yoklama gerçekle�tirilmi�tir. Bu y�lda gerçekle�tirilen ilk defa i�e ba�lama yoklamas�n�n say�s� 518.781’dir. 2017 y�l�nda 2.119.769 adet yoklama gerçekle�tirilmi� bu yoklamalar�n içinde ilk defa i�e ba�lama yoklamas�n�n say�s� 450.613’dür. 2018 y�l�nda ise toplam yoklama say�s� 2.118.528’dir. 2018 y�l�nda ilk defa i�e ba�lama yoklamas�n�n say�s� 431.184’dür.

Tablo 1: 2016-2018 Dönemi �lk Defa ��e Ba�lama Yoklama Say�lar� ile Toplam Yoklama Say�lar�

Y�llar	�lk Defa ��e Ba�lama Yoklamas� (Adet)	Toplam Yoklama Say�s� (Adet)
2016	518.781	2.216.635
2017	450.613	2.119.769
2018	431.184	2.118.528
TOPLAM	1.400.578	6.454.932

Kaynak: G�B 2016, 2017, 2018 Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

Grafik 1: 2016 - 2018 Dönemi �lk Defa ��e Ba�lama Yoklamas�n�n Toplam Yoklama Say�s� �çindeki Oran�

Kaynak: G�B 2016, 2017, 2018 Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

��e ba�lama yoklamalar�n� önemli k�lan bir di�er husus, ekonomik faaliyetlerin seyri ve ekonominin genel gidi�at� hakk�nda de�erlendirme yapmam�zda yard�mc� olur. �öyle ki, i�e ba�lama yoklamalar� ilk defa mükellefiyet tesisinde bulunmak isteyen mükellef nezdinde gerçekle�tirilen yoklama türüdür. Ekonominin genel durumu hakk�nda gelece�e kar�� güven duyan ve giri�imci olmak isteyen vatanda�lar vergi dairelerine i�e ba�lama dilekçesi ile vergi kayd�n� yapt�r�rlar. Ekonomide güven duygusu ekonomik aktörlerin tüketim, yat�r�m kararlar�n� önemli ölçüde etkiler.[23] Sonuçta ekonomiye duyulan güvenin neticesi i�e ba�lama yoklamalar�nda da kendini gösterir. A�a��daki grafik 2016-2018 dönemi için genel ekonomik durum beklentisi endeksindeki seyri göstermektedir. Ekonomik güven endeksi, ekonomik birimlerin beklenti ve tercihlerini gösteren bile�ik bir endekstir. Genel ekonomik durum beklentisi, ekonomik güven endeksinin alt endeksidir. Genel ekonomik durum beklentisinin 100’den büyük de�er ta��mas� ekonomiye olan güvenin artt��n� (ortalama üstü güven), 100’den küçük olmas� ekonomiye olan güvenin azald��n� (ortala alt� güven) ifade eder.[24]

Grafik 2: 2016-2018 Dönemi Genel Ekonomik Güven Endeksi

Kaynak: Türkiye �statistik Kurumu verilerden yararlan�larak olu�turulmu�tur.

�lk defa i�e ba�lama yoklamas�n�n toplam yoklama say�s� içindeki oran�n�n azald�� y�llarda genel ekonomik durum beklentisi endeksinin de azald�� gözlemlenmi�tir. Bu durum vatanda�lar�n ekonominin geneli hakk�ndaki beklentilerinin olumsuz oldu�u zamanlarda giri�imci olmaktan ve i� yapmaktan çekindikleri izlenimini vermektedir. Bu olumsuz beklenti ilk defa i�e ba�lama yoklamalar�n�n say�s�ndaki dü�ü�le kendini göstermi�tir. 2018 y�l�nda ilk defa i�e ba�lama yoklama say�s� 2017 y�l�na göre yakla��k olarak %4,2016 y�l�na göre ise yakla��k olarak %17 oran�nda azalma kaydetmi�tir. Ayn� dönemde genel ekonomik durum beklentisi endeksinin de azald�� gözlemlenmi�tir.

Gelir �daresi Ba�kanl�� 2018/3 Uygulama �ç Genelgesi ile i�e ba�lama bildirimi üzerine yap�lacak yoklamalar�n ne kadar sürede gerçekle�ece�ine de aç�kl�k getirmi�tir. Genelge kapsam�nda mükellefiyet tesis ettirmek isteyen gerçek ki�ilerin vergi kayd� aç�l��lar� yoklama sonucu beklenilmeksizin vergi dairesince yerine getirilecektir. Söz konusu genelge, i�e ba�lama talebinde bulunan ki�ilerin vergi levhas� al�nmas� ma�duriyetlerini gidermesi amac�yla mükellefiyet tesisi i�leminin yoklama sonucu beklenilmeksizin yap�lma kolayl�� sa�lamas� aç�s�ndan önemlidir.

2.2.2- Re’sen Terk Yoklamas�

VUK’nun ikinci kitab� mükellefin ödevleri ba�l��n� ta��maktad�r. Bu ödevlerden birisi de VUK’nun 160. maddesinde aç�kland�� üzere i�i b�rakman�n bildirilmesidir. ��e ba�lamay� bildirmeye mecbur olanlar ayn� �ekilde i�i b�rakmay� da vergi dairesine bildirmek zorundad�r. Re’sen terk yoklamas� i�i b�rakma keyfiyetini vergi dairesine bildirmeyenler ile mükellefiyet kayd�n�n devam edilmesine gerek görülmeyenler hakk�nda i�yeri adresinde ve yerle�im yeri adresinde yap�lan yoklamad�r. Buna göre Re’sen terk yoklamalar� faal olmayan mükellefler hakk�nda ç�kar�lan yoklamalard�r. Faal olmayan mükellefin tan�m�n� 2016/2 uygulama iç genelgesi yapm��t�r. Faal olmayan mükellef; i�i b�rakma keyfiyetini vergi dairesine bildirmeyenler ile bilinen veya ba�ka bir adreste bulunamayan mükelleftir. Bu aç�klamalara göre yoklamaya yetkililer re’sen terk yoklamas�nda mükellefin gayri faal olup olmad�klar�n�n tespitini yapmal�d�r. Re’sen terk yoklamas� bir mükellefin mali hayat�na devam edip etmedi�inin karar verilmesi aç�s�ndan önemlidir. A�a��daki tablo 2016-2018 dönemi re’sen terk yoklama say�s� ile toplam yoklama say�s�n� göstermektedir.

Tablo 2: 2016-2018 Dönemi Re’sen Terk Yoklama Say�s� �le Toplam Yoklama Say�s�

Y�llar	Resen Terk Yoklamas�^*	Toplam Yoklama Say�s� (Adet)
2016	253,312	2.216.635
2017	161,260	2.119.769
2018	173,897	2.118.528
TOPLAM	588.469	6.454.932
^*��yeri nezdinde yap�lan resen terk yoklama say�s� ile �irket yetkilisi nezdinde/mükellef ikametgah�nda yap�lan resen terk yoklama say�s� toplam�ndan olu�maktad�r.

Kaynak: G�B 2016, 2017, 2018 Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

2.2.3- KDV �ade Yoklamas�

Türk Katma De�er Vergisi sisteminde benimsenen genel ilke, indirilecek KDV'nin, hesaplanan KDV'den büyük olmas� durumunda aradaki fark�n iade edilmemesidir. Nitekim KDV Kanunu’nun 29’uncu maddesinde “bir vergilendirme döneminde indirilecek katma de�er vergisi toplam�, mükellefin vergiye tabi i�lemleri dolay�s�yla hesaplanan katma de�er vergisi toplam�ndan fazla oldu�u takdirde, aradaki fark sonraki dönemlere devrolunur ve iade edilmez.” ibaresi yer almaktad�r. Ancak baz� mal ve hizmetlerine bedellerine ili�kin indirilmeyen katma de�er vergisi mükellefin borçlar�na mahsuben ödenir. Mahsup edilemeyen vergi nakden iade edilebilir.[25] �ade uygulamalar�na ili�kin usul ve esaslar, KDV Kanunu’nda yer alan yetkiye dayan�larak ç�kar�lan KDV Genel Uygulama Tebli�inde yer almaktad�r. KDV Kanuna göre iade hakk� do�uran i�lemler; tam istisnalar, ihraç kayd�yla yap�lan teslimler, indirimli orana tabi i�lemler, k�smi tevkifat kapsam�ndaki i�lemler, fazla ve yersiz ödenen KDV’nin iadesidir. Bununla beraber KDV iadeleri aras�nda en büyük pay KDV Kanunu madde 11/1-a kapsam�ndaki mal ihrac�na dayal� KDV iadeleridir.[26]

KDV iade yoklamas� haks�z yere vergi iadesinin önüne geçmek üzere ilgililer nezdinde yap�lan yoklama türüdür. Buna göre yoklamaya yetkililerin imalatç�lar�n ihraç kayd�yla ihracatç�lara yapt�� teslimler dolay�s�yla mobil cihazlar üzerinden yapt�klar� KDV iade yoklamas�nda gerekli tespitlere yer vermesi gerekir. A�a��daki tablo 2016-2018 dönemi KDV iade yoklama say�s� ile toplam yoklama say�s�n� göstermektedir.

Tablo 3: 2016-2018 Dönemi KDV �ade Yoklama Say�s� �le Toplam Yoklama Say�s�

Y�llar	KDV �ade Yoklamas�^*	Toplam Yoklama Say�s� (Adet)
2016	5,855	2.216.635
2017	12,334	2.119.769
2018	17,803	2.118.528
TOPLAM	35.992	6.454.932
^*KDV �ade (�malatç�) Yoklamas�, KDV �ade (�malatç� Olmayan) Yoklamas�, KDV �ade (�malatç�lar�n �hraç Kayd�yla Mal Teslimi) Yoklamas� toplam�ndan olu�maktad�r.

Kaynak: G�B 2016, 2017, 2018 Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

2.2.4- Özel Esas Yoklamas�

Özel esaslar uygulamas� 26/04/2014 tarihli ve 28983 say�l� Resmi Gazete’de yay�mlanan KDV Genel Uygulama Tebli�i’ne dayanmaktad�r. Söz konusu tebli�de özel esas uygulamas�n�n amac� aç�klanm��t�r. Buna göre, iadesi gereken KDVtutar�n�n gerçe�i yans�t�p yans�tmad�� tespitinin yap�larak haks�z yere vergi iadesinin önüne geçmek amaçlanm��t�r.�ndirimli orana tabi i�lemler KDV kanununa göre iade hakk� do�uran i�lemdir. Mükellefler sahte belge kullanarak indirim hakk�n� haks�z yere elde edip Hazine’yi zarara u�ratabilirler. Özel esaslar yoklamas� da haks�z yere ödenebilecek iadelerin önüne geçmek amac�yla gerçekle�tirilen e-yoklama türüdür. Bu kapsamda tutulan özel esaslar yoklamas�nda yoklamaya yetkililerin mükellefin al�� ve sat�� faturalar�n�n tespitine e-yoklama fi�inde yer vermesi gerekir. A�a��daki tablo 2016-2018 dönemi özel esas yoklama say�s� ile toplam yoklama say�s�n� göstermektedir.

Tablo 4: 2016-2018 Dönemi Özel Esas Yoklama Say�s� �le Toplam Yoklama Say�s�

Y�llar	Özel Esas Yoklamas�	Toplam Yoklama Say�s� (Adet)
2016	--------Veri Yok -------	2.216.635
2017	10,532	2.119.769
2018	15,997	2.118.528
TOPLAM	26.529	6.454.932

Kaynak: G�B 2016, 2017, 2018 Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

3- TÜRK VERG� HUKUKUNDA YAYGIN YO�UN VERG� DENET�M�

Yayg�n Yo�un Vergi Denetiminin hukuki dayanaklar� VUK 127. md, 2365[27] say�l� Kanun, 3239[28]say�l� Kanun, 168[29] No.lu VUK Genel Tebli�idir. Yayg�n yo�un vergi denetiminin yasal gerekçeleri ise 3065[30] say�l� KDV Kanunu, 3100[31] say�l� kanun, 193[32] say�l� GV Kanunu ve 213[33] say�l� VUK’dur. Yayg�n yo�un vergi denetiminin yap�lma amac�, vergilendirme olaylar�nda sa�l�kl� bir belge düzeninin yerle�mesi, vergi kaçakç�l��n�n önüne geçilmesi ve mükelleflerin vergisel konularda yapabilecekleri hatalar�n önceden tespitinin yap�lmas�d�r.[34] Yayg�n yo�un vergi denetimi VUK’nda yer alan yoklama faaliyeti çerçevesinde yürütülmektedir. G�B’in uygulamada gerçekle�tirdi�i yayg�n ve yo�un vergi denetim türleri �unlard�r:[35] ��yeri has�lat denetimi, i�yeri belge düzeni denetimi, nakil araç belge düzeni denetimi, bandrollü ürün denetimi, kay�t d�� faaliyet denetimi, gayr�menkul sermaye irad� (mülk sahibi nezdinde) denetimi, gayr�menkul sermaye irad� (kirac� nezdinde), akaryak�t istasyonu denetimi, günübirlik konut kiralama denetimi ve stok kontrol denetimidir. Bu denetim türlerinden uygulamada ön plana ç�kan dört tanesi a�a��da aç�klanm��t�r.

3.1- Belge Düzeni Uygunluk Denetimi

Mükellefin önemli ödevlerinden bir tanesi de belge düzenlemektir. Belge düzenlemedeki amaç vergilendirme ile ilgili olaylar�n delillendirilmesi, beyan�n do�rulu�unun ispatlanmas� ve idarenin denetim yetkisini belgeler üzerinden gerçekle�tirmesidir. “Vergi Kanunlar�n�n uygulanmas� ve ispat” ba�l��n� ta��yan VUK 3. maddesinde ifadesini buldu�u üzere “vergiyi do�uran olay ve bu olaya ili�kin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç her türlü delille ispatlanabilir” hükmü, i�letmelerde belge düzeninin vergi hukuku aç�s�ndan ne kadar önemli oldu�unun göstergesidir. Çünkü vergi hukukunda kabul edilen delil serbestisi ilkesi gere�i i�letmelerde kullan�lan belgeler vergi incelemelerinde ve mahkemelerde ispat vesikas� olarak kullan�labilir. VUK’nun 227. maddesi “ispat edici vesikalar” ba�l��n� ta��makta ve bu maddede belge düzeniyle ilgili kurallara yer verilmi�tir.[36] Vergi hukukunda belge kavram� yaln�zca incelemelerde s�n�rl� kalmay�p VUK’nun 29. maddesinde yaz�ld�� üzere ikmâlen vergi tarhiyat� yaparken de kar��m�za ç�kmaktad�r. Kanun maddesine göre ikmâlen vergi tarh� yapabilmenin dayanaklar� defter, kay�t ve belgelerdir. Ayr�ca mükellefleri sa�l�kl� bir �ekilde belge düzeni olu�turmaya te�vik etmek amac�yla belge düzenine uymayan mükelleflere VUK’nda baz� cezalar öngörülmü�tür.

VUK ikinci kitab�n�n üçüncü k�sm� vesikalar ba�l��n� ta��maktad�r. Üçüncü k�sm�n ikinci bölümünde ise “fatura ve fatura yerine geçen vesikalar” ibaresi yer almaktad�r. VUK’nda fatura yerine geçen vesikalar; perakende sat�� vesikalar�, gider pusulas�, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, ücret bordrosu ve di�er evrak ve vesikalard�r.[37] Bunun yan�nda VUK’nun 397 S�ra No’lu Genel Tebli�inde[38] ticari hayatta en çok kullan�lan belgelerden biri olan faturan�n elektronik ortamda düzenlenmesini sa�layan aç�klamalar yer almaktad�r. Ayr�ca Gelir �daresi Ba�kanl�� bu konudaki mevzuat karma�as�n� önlemek, payda�lar�n kolayca takibini yapabilecekleri kayna�� olu�turarak elektronik belge uygulamalar�nda tek düzeli�i sa�lamak amac�yla 509 s�ra No.lu Veri Usul Kanunu Genel Tebli�ini[39] yay�mlam��t�r. Genel hatlar� ile e-fatura sistemi, mükelleflerin ka��t ortam�nda düzenledikleri faturalar�n elektronik ortamda düzenlenmesi imkan� veren ve elektronik ortamda düzenledikleri faturalar�n G�B veri ambar�na iletilmesini sa�layan sistemdir.[40] Söz konusu tebli�e göre e-fatura, ka��t ortam�nda düzenlenen fatura ile ayn� hukuki de�eri ta��maktad�r. A�a��daki tabloda, son be� y�l itibariyle ba�layan e-fatura uygulamas�na kay�tl� kullan�c� say�lar� ve düzenlenen e-fatura say�s� ve tutarlar�na y�llar itibariyle yer verilmi�tir.

Tablo 5: Son Be� Y�l �tibariyle E-fatura Uygulamas�na Ba�layan Kay�tl� Kullan�c� Say�lar� ve Düzenlenen E-fatura Say�s�

YIL	e-Fatura Uygulamas�ndan Yararlanan Mükellef Say�s�(Adet)	Düzenlenen e-Fatura Say�s� (Adet)	Fatura Tutar� (TL)
2014	19.375	72.463.951	1.127.236.091.091
2015	46.800	113.713.039	1.180.957.808.191
2016	61.013	163.456.644	1.974.549.748.742^*
2017	72.036	177.485.032	2.637.574.673.267
2018	88.837	220.286.825	3.651.595.777.463
^*2016 y�l�nda düzenlenen e-fatura say�s�, uygulaman�n geli�iminin sa�l�kl� izlenebilmesi aç�s�ndan faturalar üzerinde yap�lan analizler neticesinde güncellenmi�tir.

Kaynak: G�B 2018 Faaliyet Raporundan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

Ticari hayatta en çok kullan�lan belgelerden bir di�eri ödeme kaydedici cihazlardan (ÖKC) al�nan yazar kasa fi�leridir. 3100 say�l� Kanun[41] ile “sat�� yap�lan mallar� aynen veya i�lendikten sonra sat��n� yapanlar d��ndaki kimselere satan veya ayn� kimselere hizmet veren birinci ve ikinci s�n�f tüccarlar, bu Kanuna göre ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetindedirler”. Mükellefler mal ve hizmet sat��lar�nda her zaman fatura düzenlemek mecburiyetinde de�illerdir. Ödeme Kaydedici cihazlar vas�tas�yla verilen sat�� fi�leri de fatura yerine geçen belgeler aras�nda yer al�r. Ödeme kaydedici cihazlar�n geli�en teknolojik ko�ullara uygun hale getirilmesi amac�yla yeni nesil ödeme kaydedici cihaz projesi ba�lat�lm��t�r. Buna göre yeni ve eski nesil ÖKC’lerden gerçekle�tirilen ayl�k sat��lara ili�kin elektronik veriler 01/01/2019 tarihinden itibaren G�B’in veri ambar�na iletilmektedir.[42]

3.2- Akaryak�t �stasyon Denetimi

Toplam vergi gelirlerimizin %13’ü akaryak�t ve akaryak�t benzeri ürünlerden toplanan gelirlerden olu�maktad�r.[43] Bu ba�lamda akaryak�t istasyon denetimi sektördeki haks�z rekabetin önlenmesi ve vergi gelirlerinin sa�l�kl� bir �ekilde tahsil ve takibi aç�s�ndan hayati öneme sahiptir.[44] �çinde bir çok detay� bar�nd�ran akaryak�t istasyon denetim türü klasik yoklaman�n d��nda uzmanl�k gerektirecek bir denetim türüdür. Akaryak�t istasyon denetimi akaryak�t istasyonu pompalara ba�lanan ödeme kaydedici cihazlar�n denetimi �eklinde gerçekle�tirilmektedir. 3100 say�l� kanunun 58 Seri No’lu ÖKC Genel Tebli�i ile akaryak�t istasyonu i�letmecilerine pompalar�n� ödeme kaydedici cihazlara ba�latma ve kullanma mecburiyeti getirilmi�tir. Söz konusu tebli�e göre yap�lan akaryak�t sat��lar�n�n belgelendirilmesi sat�� sonucu ödeme kaydedici cihazlardan otomatik ç�kan fi�ler arac�l��yla gerçekle�tirilecektir.[45]

Ayr�ca 426[46] s�ra No.lu VUK Genel Tebli� uyar�nca, akaryak�t istasyonlar�nda da Pompa Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz uygulamas�na geçilmi�tir. A�a��daki tabloda 2016-2018 dönemi akaryak�t istasyon denetimi ile denetim sonucu kesilen ceza tutarlar� gösterilmektedir.

Tablo 6: 2016-2018 Dönemi Akaryak�t �stasyonlar�nda Gerçekle�tirilen Akaryak�t Pompalar�na Ba�l� ÖKC’lere Yönelik Olarak Yap�lan Denetimler

Y�llar	Akaryak�t �stasyonlar� Denetim Say�s�	Kesilen Ceza Tutar� (TL)
2016	39.680	3.506.181
2017	28.463	4.244.987
2018	23.405	2.720.629
TOPLAM	91.548	10.470.797

Kaynak:G�B 2016, 2017, 2018 Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

3.3- Yol Denetimi

Yol denetimlerinin amac�, üretim merkezlerinde üretilip da��l�m� yap�lan her türlü ticari, s�nai ve zirai mallar ile �ehirleraras� yolcu ta��mac�l��nda belge düzeninin yerle�tirilmesine katk� sa�lamakt�r.[47] Yol denetimi s�ras�nda, irsaliyeli fatura, sevk irsaliyesi, giri� ve yolcu ta��ma biletleri, ta��ma irsaliyesi, ambar tesellüm fi�i gibi belgelerin denetimi yap�l�r. Yol denetimi di�er yayg�n yo�un vergi denetim türlerine göre daha çok güvenlik önlemi al�nmas� gerektiren bir yayg�n yo�un vergi denetim türüdür. Bu nedenle yol denetimleri s�ras�nda polis bulundurulmas� veya yol denetimlerinin �ehir giri� ç�k��lar�ndaki polis noktalar�nda yap�lmas� esast�r.

Sa�l�kl� bir yol denetimi yapmak için baz� hususlara dikkat edilmesi gerekir. Bu hususlar[48]

(a) �ehirleraras� yolcu ta��mac�l�� yapan yolcu otobüslerinde yolcu listesinin bulunup bulunmad��, usulüne uygun olarak düzenlenip düzenlenmedi�i ve yolcu ta��ma biletinin düzenlenerek verilip verilmedi�ine bak�lmal�d�r. Yap�lan denetimlerde otobüslerin, farkl� �ehirlerde bulunan terminallerden, yolcu alabilecekleri göz önüne al�narak birden fazla yolcu listesinin bulunup bulunmad��na dikkat edilmelidir.

(b) Emtia ve yolcu ta��yan araçta bulundurulmas� gereken iki nüsha sevk irsaliyesi, yolcu listesi, irsaliyeli faturan�n bir nüshas�na, denetimi yapan memurun isim, soyisim ve unvan�n� yazd�ktan sonra tarih koyup imzalamal� ve bu nüshay� ilgilisine vermeli, di�er nüshay� ise al�koymal�d�r.

(c) E-yoklama fi�ine verilmeyen ve al�nmayan belge nevi adedi, tutar� mutlaka yaz�lmal�d�r. Tenkit konusu belgenin ismi kanunda yer alan ismiyle tam ve do�ru olarak belirtilmelidir. Örne�in, sevk irsaliyesinde bulunmas� zorunlu bilgilerin, (düzenleme ve fiili sevk tarihi ile irsaliye seri ve s�ra numaras�n�n, sat�c�n�n veya mal� sevk edenin isim, soy isim veya unvan�, adresi, ba�l� oldu�u vergi dairesi ve vergi kimlik numaras�, mal�n nevi, miktar�, nereye ve kime gönderildi�inin bulunmas� zorunludur.) yer almad�� tespit edilirse bu durumun e-yoklama fi�ine aç�k bir �ekilde yaz�lmas� gerekir.

(d) Denetim s�ras�nda muhatap imza atmaktan çekinirse bu durum e-yoklama imza fi�ine ve tablet üzerine �erh dü�ülerek denetim sonland�r�l�r. Muhatap imzas� olmayan E-yoklama fi�inin memur taraf�ndan ayr�ca muhtar, polis gibi makamlara onaylatmas�na gerek yoktur.

3.4- K�sa Süreli (Günübirlik) Konut Kiralama, Apart Kiralama ve Ev Pansiyonculu�u Faaliyetlerine Yönelik Yap�lan Denetimler

Apart, pansiyon ve günübirlik kiralama faaliyeti gerçekle�tirilen gayrimenkullerle ilgili denetim faaliyetleri kay�t d�� ekonomi ile mücadele etmenin yan� s�ra genel güvenlik, genel sa�l�k, yasad�� fillerin engellenmesi ve suçlular�n takibi aç�s�ndan önem ifade etmektedir.[49] Ba�ta fiyat avantaj� olmak üzere mü�terilere ve konut sahiplerine birçok avantaj sa�layan günlük veya haftal�k kiralama faaliyetlerinin vergilendirilmesi de önem arz etmektedir.[50] Bu kapsamda G�B’in 2017-2018 y�llar�nda bu sektöre yönelik gerçekle�tirdi�i denetim faaliyetleri sonuçlar�n�n yeni mükellef tesis edilmesi aç�s�ndan önemli oldu�u a�a��daki tabloda görülecektir.

Tablo 7: 2017-2018 Günübirlik Konut Kiralama Denetim Sonuçlar�

Y�llar	Denetlenen Mükellef Say�s�	Yeni Mükellefiyet Tesisi	Kesilen Ceza Tutar� (TL)
2017	10.503	2.265	12.367.844
2018	6.018	1.110	5.384.041
TOPLAM	16.521	3.375	17.751.885

Kaynak: G�B 2016, 2017, 2018 Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

3.5- Bandrollü Ürün Denetimi

213 say�l� Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin 6 nc� bendinin Hazine ve Maliye Bakanl��na verilen yetki çerçevesinde, vergi güvenli�ini sa�lamak amac�yla, Gelir �daresi Ba�kanl��nca tütün mamulleriyle alkollü içki ürünleri sektöründe faaliyet gösteren üretici ve/veya ithalatç� firmalar�n takibine yönelik olarak 2007 y�l�ndan itibaren Bandrollü Ürün �zleme Sistemi uygulanmaktad�r.[51]

Sistemin esas�, vergi kay�p ve kaça��n� önleyerek vergi yükünün adaletli ve dengeli da��l�m�n� sa�lamak amac�yla mükelleflerin vergi matrahlar�na ula�mak için teknolojinin olanaklar�ndan azami ölçüde yararlanmay� üretilen ve ithal edilen tütün mamullerinin, alkollü içki ürünlerinin bandrol, kod veya kodlanm�� etiketler arac�l��yla takip edilmesidir.[52]

Bu ba�lamda denetimin konusunu, yurtiçinde üretilen veya ithal edilen tütün mamülleri, makaronlar ve bira dahil alkollü içki ürünleri olu�turmaktad�r.[53] Denetiminin kapsam�na, tüm ülke çap�nda tütün mamülleri, makaronlar ve alkollü içki ürünleri sektörlerinde faaliyet gösteren üreticiler, ithalatç�lar, toptanc� ve perakendeciler, aç�k içki sat�� noktalar�n�n denetimi girmektedir.[54]

Bandrollü Ürün �zleme Sisteminin ba�lad�� y�ldan itibaren 2018 y�l�na kadar gerçekle�tirilen Bandrollü Ürün Denetim Sonuçlar� (Denetlenen Mükelef Say�s�) a�a��daki grafikte gösterilmi�tir.

Grafik 3: 2007-2018 Dönemi Bandrollü Ürün Denetimi Sonuçlar�

Kaynak:G�B Faaliyet Raporlar�ndanyararlan�larak olu�turulmu�tur.

Grafikten de anla��laca�� üzere denetimin ba�lang�ç y�l� olan 2007'den 2011 y�l�na kadar denetlenen mükellef say�s�nda art�� ya�an�rken, 2011 y�l�ndan itibaren denetlenen mükellef say�s�nda azalma kaydedilmi�tir.

3.6- Turizm Sektöründe Vergi Denetimi

Turizm sektörü cari aç��n azalt�lmas�, milli gelire olan katk�s�, ülkemizin tan�t�m� ve ilave istihdam yaratma olanaklar� bak�m�ndan son derece önemli bir sektördür. On Birinci Kalk�nma Plan�nda (2019-2023)[55] turizm sektörüne yönelik amaç, politika ve tedbirlere yer verilmi�tir. Planda yer alan turizm sektörü hedefleri a�a��da gösterilmi�tir.

Tablo 8: Turizm Sektörü Hedefleri

	2018	2023
Turizm Geliri (Milyar Dolar)	29,5	65,0
Ziyaretçi Say�s� (Milyon)	46,1	75,0
Yabanc� Ziyaretçi Say�s� (Milyon)	39,5	67,7
Ziyaretçi Ba��na Ortalama Harcama (Dolar)	647	867
Ortalama Konaklama Süresi (Gece)	9,8	10,0
Ziyaretçi Ba��na Gecelik Gelir (Dolar)	66	86,7

Kaynak: On Birinci Kalk�nma Plan� (2019-2023)

Turizm Geliri, Ortalama Harcaman�n Y�llara Göre Da��l�m� ve Turizm Gelirlerinin
GSY�H �çideki Pay�n� gösteren tablo a�a��da sunulmu�tur.

Tablo 9: Turizm Geliri, Ortalama Harcaman�n Y�llara Göre Da��l�m� ve Turizm Gelirlerinin
GSY�H �çideki Pay�

Yillar	Turizm Geliri (Bin $)	Ortalama Harcama $	Turizm Gelirinin GSY�H �çindeki Pay� (%)
2003	13.854.866	850	4,4
2004	17.076.607	843	4,2
2005	20.322.111	842	4,1
2006	18.593.951	803	3,4
2007	20.942.500	770	3,1
2008	25.415.067	820	3,3
2009	25.064.482	783	3,9
2010	24.930.997	755	3,2
2011	28.115.692	778	3,4
2012	29.007.003	795	3,3
2013	32.308.991	824	3,4
2014	34.305.903	828	3,7
2015	31.464.777	756	3,7
2016	22.107.440	705	2,6
2017	26.283.656	681	3,7
2018	29.512.926	647	3,8

Kaynak:https://www.tursab.org.tr/istatistikler

Gelir �daresi Ba�kanl�� taraf�ndan haz�rlanan Kay�t D�� Ekonomiyle Mücadele Eylem Plan� (2019-2021)[56] kapsam�nda turizm sektörüne yönelik denetimlere önem verilmi�tir. Söz konusu planda haks�z rekabetin önüne geçmek amac�yla sektörde ço�unlukla internet siteleri üzerinden veya emlakç�lar arac�l��yla gerçekle�en i�letme d�� konaklama faaliyetlerinin (otel, pansiyon, günübirlik ev, vb.) ve rezervasyonlar�n takibinin yap�lmas� ve kay�t d��, kalitesiz ve yüksek bedelle mal ve hizmet satmak amac�yla, piyasa fiyat�ndan daha dü�ük bedelle turistik turlar tertipleyen ki�i/i�letme/acentelerin takip edilmesi amaçlanm��t�r.[57] Gelir �daresi Ba�kanl��n�n bu amac�n� gerçekle�tirmesinde en önemli arac� yayg�n yo�un vergi denetimidir.[58] Bu amaçla denetimi gerçekle�tirecek denetim elemanlar�n�n konaklama i�letmelerinin, seyahat acentelerinin vb. i�letmelerde kullan�lan defter, belge ve kay�t düzenine hakim olmas�n�n yan�nda konaklama muhasebesi bilgisinin de olmas� gerekir.

4- TÜRK�YE’DE YAYGIN ve YO�UN VERG� DENET�M� SONUÇLARININ GENEL DE�ERLEND�RMES�

Yoklama müessesesi muhasebede ki bilanço kavram�na benzer. �öyle ki bilanço; i�letmenin belirli bir dönemdeki mali durumunu sahip oldu�u aktifleri ile bu aktiflerin kayna��n� gösteren mali tablodur (Erdo�an vd., 2012:10). Yani yoklama, yoklama günü itibariyle bilanço da oldu�u gibi i�letmenin resminin çekilmesidir. Yayg�n ve yo�un vergi denetimi ise belirli dönemler aras� ç�kar�lan bilançolar�n kar��la�t�r�lmas�na benzer. Örne�in, nakit ve kredi kart� sat��lar�n�n durumunu tespit için i�letmenin ay ba��ndan itibaren veya son be� günün “Z” raporlar�n�n incelenmesi, son düzenledi�i fatura, gider pusulas�, yazar kasa fi�i, sevk irsaliyesi vb. belgelerin incelenmesi, yeni nesil ödeme kaydedici cihaz bilgilerinin al�nmas�, günlük has�lat tespiti, nakil vas�talar�n�n durdurularak ta��ma irsaliyesi, yolcu listesi vb. belgelerin kontrolünü yapmak, ticari arac�n�n olup olmad��, ticaret yapt�klar� mükellef bilgileri gibi uygulamalar yayg�n yo�un vergi denetiminin yoklamadan ay�ran özelliklerdir.

Yoklama y�l�n her günü yap�lan bir denetim faaliyeti iken, yayg�n ve yo�un vergi denetimi ise y�l�n belirli dönemlerinde denetim planlar� kapsam�nda yap�l�r. Yoklama genelde sektör ayr�m� yap�lmadan uygulan�rken, yayg�n ve yo�un vergi denetimi sektör baz�nda yap�labilir. Örne�in, sahtecili�in, kaçakç�l��n ve kay�t d��n�n yo�un oldu�u emlak, içki, akaryak�t vb. faaliyet alanlar� yayg�n ve yo�un vergi denetiminin yo�unla�t�� sektörlerdir. Yoklama ile yayg�n yo�un vergi denetiminin ortak yönü ise, her iki vergi denetim türünün de Gelir �daresi Ba�kanl��nda çal��an gelir uzman� ve yard�mc�lar� taraf�ndan yürütülmesidir. Yoklama ve yayg�n yo�un vergi denetimlerindeki tespitlerin hukuki hüküm ifade etmesi nedeniyle herhangi bir tereddüte meydan vermeyecek �ekilde yap�lmas� esast�r. Bu nedenle e-yoklama fi�lerinin hukuken geçerli ve yeterli tespit içerecek �ekilde düzenlenmesi önem arz etmektedir. Söz konusu e-yoklama fi�lerine dayan�larak vergi dairesince yap�lacak i�lemlerin sa�l�kl� ve sa�lam sonuçlar do�urabilmesi e-yoklama fi�leri ile yap�lan tespitlere ba�l�d�r.[59]

Uygulamada yoklama ba�l�� ad� alt�nda yap�lan yayg�n ve yo�un vergi denetimi, vergi denetim piramidine göre, yoklama ba�l�� alt�ndan ç�kar�lm�� yoklamadan ayr� ve daha kapsaml� bir vergi denetim türü olarak yerini bulmu�tur. Bunun nedeni, yayg�n ve yo�un vergi denetimi ba�l�� alt�ndan yürütülen denetimlerin gerçekten uzmanl�k, nitelik gerektiren i�lerden biri olmas�d�r. Örne�in, toplam vergi gelirlerimizin yakla��k %13’ünü olu�turan akaryak�t ve akaryak�t benzeri ürünlerin denetimi; ticarette haks�z rekabetin önüne geçilmesi ve kamu gelirlerinin sa�l�kl� bir �ekilde toplanmas� aç�s�ndan öneme sahiptir.[60]

Kay�t d��l�kla mücadelede etkinli�inin ölçülmesi aç�s�ndan Türkiye geneli 2007-2018 dönemi yayg�n yo�un vergi denetim çal��malar� esnas�nda mükellefiyeti yeni tesis ettirilen mükellef say�s� ile 2007-2018 dönemi tespit edilen kay�t d�� i�çi say�lar� bilgisine s�ras�yla tablo 8’de yer verilmi�tir.

Tablo 10: Türkiye Geneli 2007-2018 Dönemi Yayg�n ve Yo�un Vergi Denetim Çal��malar� Esnas�nda Mükellefiyeti Yeni Tesis Ettirilen Mükellef Say�s�

Y�llar	Denetlenen Mükellef Say�s�(A)	Mükellefiyeti Yeni Tesis Ettirilen Mükellef Say�s� (B)	Yeni Tesis Ettirilen Mükellef Say�s�n�n Denetlenen Mükellef Say�s�na Oran� B/A	Tespit Edilen Kay�t D�� çi Say�lar�
2007	4.513.740	51.686	0.011	12.458
2008	4.313.620	39.629	0.009	11.064
2009	3.811.489	39.681	0.010	4.933
2010	3.753.669	37.965	0.010	4.391
2011	3.462.338	28.060	0.008	6.046
2012	4.428.127	45.068	0.010	7.905
2013	2.829.606	25.367	0.008	4.743
2014	2.321.716	18.464	0.007	2.199
2015	837.550	12.497	0.014	1.867
2016	376.600	16.266	0.045	1.212
2017	210.691	28.071	0.136	1.909
2018	205.684	29.516	0.144	1.638

Kaynak:G�B �lgili Y�llar Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

Türkiye’de yayg�n ve yo�un vergi denetimine ili�kin yürütülen denetim faaliyetlerinde 2007-2012 döneminde denetim say�s�nda art�� oldu�u, denetim faaliyetlerinin niteli�inin farkl�la�maya ba�lad��, özellikle alkollü ürünlerde bandrol, kay�t d�� istihdam ve akaryak�t denetimi gibi alanlarda denetim faaliyetlerinin artt�� görülmektedir.[61] 2012-2018 döneminde ise yayg�n ve yo�un vergi denetimi faaliyetlerinde denetlenen mükellef say�s� azalmas�na ra�men, bu dönemde 2007-2012 dönemine göre denetimler sonucunda yeni tesis ettirilen mükellef say�s� nisbeten daha yüksektir. Bu durum son dönemde bu alandaki denetim faaliyetlerinin etkinli�inin daha yüksek oldu�unun göstergesidir.

G�B’n�n faaliyet raporlar�nda yay�mlad�� denetim istatistikleri, denetlenen mükellef say�s�, yeni tesis ettirilen mükellef say�s� ve denetim faaliyetleri sonucunda kesilen vergi cezalar�n� göstermektedir. Yayg�n ve yo�un vergi denetimi faaliyetleri sonuçlar�n�n etkinli�ini analiz edebilmek için, denetim faaliyetleri sonucu kesilen cezalar�n toplam�n� vermenin yan� s�ra, kesilen bu cezalardan ceza indirimi, uzla�ma, yarg�ya intikal etme ve vergi aflar� sonucunda ne kadarl�k k�sm�n�n tahsil veya terkin edildi�ine ili�kin verilerin yay�mlanmas�na ihtiyaç vard�r. Ancak bu veriler elde edildi�inde denetim faaliyetlerinin etkinli�ine ili�kin daha sa�l�kl� bir de�erlendirme yap�labilecektir.[62]

Grafik 3: Türkiye Geneli 2007 -2018 Dönemi Yayg�n Yo�un Vergi Denetim Çal��malar� Esnas�nda Tespit Edilen Kay�t D�� çi Say�la

Kaynak:G�B �lgili Y�llar Faaliyet Raporlar�ndan yararlan�larak olu�turulmu�tur.

Grafik 3’ten de anla��laca�� üzere yayg�n yo�un vergi denetim say�s� azald�kça kay�t alt�na al�nan i�çi say�s� da azalmakta buna kar��n denetim say�s� artt�kça kay�t d�� çal��p kay�t alt�na al�nan i�çi say�s� da artmaktad�r. Ayr�ca söz konusu dönem için yayg�n yo�un vergi denetim say�s� ile tespit edilen kay�t d�� i�çi say�s� aras�ndaki korelasyonun yüksek oldu�u görülmektedir. Söz konusu ili�ki, 2007-2018 y�llar� için 0,83 olarak hesaplanm��t�r. Buradan hareketle yayg�n ve yo�un vergi denetimi kay�t d��l��n azalt�lmas�nda önemli bir vergi denetim türüdür. Yayg�n ve yo�un vergi denetimi kay�t d�� çal��an i�yerlerini kay�t alt�na alarak vergi kay�p ve kaça��n� önlemede kamu maliyesine önemli katk�da bulunurken, sosyal güvencesi olmayan i�çileri tespit ederek 2011/3 Ba�bakanl�k Genelgesinde[63] ifadesini buldu�u üzere kay�t d�� istihdam�nda önüne geçmektedir. Böylece yayg�n yo�un vergi denetimi, vergi denetiminin mali amac�na hizmet ederken ayn� zamanda kay�t d�� ekonominin azalt�lmas�na da katk� sa�lamaktad�r.

SONUÇ

Son ya�anan Küresel Finans Krizinin ard�ndan maliye politkas� hükümütlerin birincil politika arac� olmu�tur. Özellikle vergi politikas� ekonominin yeniden istikrara kavu�turulmas� aç�s�ndan büyük önem kazanm��t�r. Kamunun gelir (vergi politikas�) vergi denetimiyle ili�kili bir kavramd�r ve vergi denetimini de kapsar. Zira hükümet her y�l Eylül ay�nda Orta Vadeli Program (Yeni Ekonomik Program (YEP)) ile y�ll�k gelir tahmininde bulunur. Gelir tahminlerinin programla uyumlu olmas� ve gerçekle�me oranlar�n�n yüksek ç�kmas� için vergi denetim yoluyla kay�t d�� ekonominin azalt�lmas� sa�lanarak devletin kamu maliyesinin güçlü olmas� amaçlan�r.

Dünya Bankas� taraf�ndan May�s 2010 tarihinde yay�mlanan Yat�r�m Ortam� De�erlendirme Raporunda Türkiye’de yat�r�m�n önündeki en büyük be� engel; Finansmana eri�im %25,9, veri oranlar� %18,2, siyasi istikrars�zl�k %17,5 kay�td�� ekonomi %14,7 veyetersiz i�gücü e�itimi %9,1’dir.[64] Türkiye’de i� ve yat�r�m ortam�n�n iyile�tirilmesi için yat�r�m önündeki en önemli engellerden birisi olan kay�t d�� ekonomi ile kararl�l�kla mücadele edilmesi gerekir. Gelir �daresi Ba�kanl�� kay�t d�� ekonomi ile mücadele edecek kurumlar�n ba��nda gelmektedir. Gelir �daresi Ba�kanl�� 2015 y�l�nda Onuncu Kalk�nma Plan� (2014-2018) çerçevesinde “Kay�t D�� Ekonominin Azalt�lmas� Program� Eylem Plan�”n� haz�rlam��t�r. Özellikle Ba�kanl��n yürüttü�ü yoklama ve yayg�n yo�un vergi denetim faaliyetleri kay�t d��l��n azalt�lmas�nda önemli bir öneme sahiptir. Bu noktada kamu gelirlerlerinin kalitesinin art�r�lmas�nda, vergi kayd� olan mükellefler yerine, vergi kayd� bulunmayan ve gelirlerini gerçe�inden dü�ük gösteren veya hiç beyan etmeyen ki�ilerin ya da �irketlerin denetim alt�na al�nmas� gerekir.[65] Yayg�n ve yo�un vergi denetimi kay�t d��l��n azalt�lmas�ndaki etkisinin yan� s�ra Türkiye'nin makroekonomik gösterge performanslar�n�n iyile�mesine, verimlili�i art�rarak yat�r�m�n önündeki engellerin ortadan kalkmas�na, kaliteli kamu gelirlerinin elde edilmesine katk� sa�layacakt�r.[66]

Özellikle kamu hizmetlerinin finansman�nda istikrar�n sa�lanarak kamu gelirlerinin kalitesinin art�r�lmas�nda yayg�n yo�un vergi denetiminin önemi büyüktür. Bu ba�lamda yayg�n ve yo�un vergi denetimi yoklama ba�l�� alt�ndan ç�kar�lmal� ve yoklamadan ayr� ve daha kapsaml� bir vergi denetim türü olarak mevzuattaki yerini almal�d�r. Vergi dairelerince gerçekle�tirilen e-yoklamalar risk analiz odakl� yap�lmal�d�r. Ayr�ca vergi dairelerinin vergi incelemesi d��ndaki vergi denetimi türlerindeki etkinlikleri art�r�lmal�d�r.

[1] Ahmet SOMUNCU, ‘‘Yayg�n ve Yo�un Vergi Denetimi: Hukuki Yap� ve Uygulamalar�n De�erlendirilmesi’’. Erciyes Üniversitesi �ktisadi ve �dari Bilimler Fakültesi Dergisi. Say�:43. 2014. s.133-173.

[2] Faz�l TEK�N ve Ali ÇEL�KKAYA.Vergi Denetimi. Seçkin Yay�nevi. Ankara. 2014. s.47.

[3] Faz�l TEK�N ve Ali ÇEL�KKAYA. a.g.m.

[4] Burcu GED�Z ORAL ve di�erleri. ‘‘Kay�td�� Ekonomiyi Önlemeye Yönelik Bir Öneri: Vergi Denetim Üst Kurulu’’. Süleyman Demirel Üniversitesi �ktisadi ve �dari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt: 20. Say�: 2. 2015. s.119-149.

[5] Joseph E. Stiglitz. Economics of the Public Sector. W.W. Norton & Company. New York. 2000. s.459.

[6] Vergi Denetmenleri Derne�i, Türk Vergi Yönetiminde Etkinlik Aray��lar� Kapsam�nda Vergi �daresi ve Vergi Denetiminin Yeniden Yap�land�r�lmas� Raporu. Ankara. 2003. s.27.

[7] �smet Yurteri. ‘‘Türk Vergi Sisteminde Yoklama ve Yayg�n ve Yo�un Vergi Denetimi’’. Türkiye Barolar Birli�i Dergisi, Say�: 100, 2012. s. 255- 270.

[8] Mehmet TOSUNER ve Zeynep ARIKAN, Vergi Usul Hukuku. Kany�lmaz Matbaac�l�k. �zmir. 2011. s.165.

[9] Yurteri. a.g.m.

[10] Selda ALDIN ve Evren ÇA�KURLU. Kamu Maliyesi. Gazi Kitabevi. Ankara. 2013. s.319.

[11] Hesap Uzmanlar� Kurulu. Denetim �lke ve Esaslar�. Cilt:1. Hesap Uzmanlar� Derne�i Yay�nlar�. �stanbul. 2015. s.45.

[12] Mehmet BATUN. ‘‘Tam ve S�n�rl� �ncelemenin Tan�mlanmas� Üzerine’’. Yakla��m Dergisi. 2010. Say�: 215. s.116-120.

[13] Hesap Uzmanlar� Kurulu, a.g.m.

[14]31.10.2011 tarihli ve 28101 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[15] Do�an �ENYÜZ ve di�erleri. Vergi Hukuku. Ekin Yay�nevi. Bursa. 2013.s.146.

[16] Cahit YERC�. “Aramal� Vergi �ncelemesi”. Vergi Sorunlar� Dergisi. 2009. No:250/Temmuz. s.38-48.

[17]Hasan AYKIN. “Elektronik Yoklama Sistemi (Eys) Nedir? E-Yoklaman�n Kapsam�”. (https://vergidosyasi.com/2017/04/30/elektronik-yoklama-sistemi-eys-nedir-e-yoklamanin-kapsami). Eri�im tarihi: 02 May�s 2019.

[18] Ayk�n.a.g.m.

[19] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Yoklama Yoluyla Vergi Denetim Rehberi. 2016a. Ankara.

[20]07/04/2015 tarihli ve 29319 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[21] Gelir �daresi Ba�kanl�� G�B (2018). 2018 Y�l� Faaliyet Raporu. (https://www.gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari).Eri�im Tarihi: 20.04.2019.

[22]28/02/2018 tarih ve 30346 say�l� Resmi Gazete’de yay�mlanm��t�r.

[23] Faruk TÜRKO�LU. Ekonomiyle �lgili Her �ey.Optimist Yay�nlar�. �stanbul. 2014. s.39.

[24]Türkiye �statistik Kurumu (TÜ�K). Ekonomik Güven Endeksi. (www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27887). Eri�im tarihi: 12 Nisan 2019.

[25] Katma De�er Vergisi Kanunu. (https://www.mevzuat.gov.tr › Mevzuat Metin › 1.5.3065.pdf). Eri�im tarihi: 16 Nisan 2019.

[26] G�B, KDV �adesi Risk Analiz Projesi.

[27]31/12/1980 tarihli ve 17207 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[28]11/12/1985 tarihli ve 18955 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[29]31/12/1985 tarihli ve 18975 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[30]02/11/1984 tarihli ve 18563 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[31]15/12/1984 tarihli ve 18606 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[32]06/01/1961 tarihli ve 10700 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[33]10/01/1961 tarihli ve 10703 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[34] Faz�l TEK�N ve Ali ÇEL�KKAYA. a.g.m.

[35] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). 2018 Y�l� Faaliyet Raporu. (https://www.gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari). Eri�im tarihi: 20 Nisan 2019.

[36] Ömer ERDAL. Vergi Usul Kanunu ve Katma De�er Vergisi Kanunu'nda Belge Düzeni Rehberi. Seçkin Yay�nlar. Ankara. 2014. s.22.

[37] Vergi Usul Kanunu md.229-240.

[38] 05/03/2010 tarihli ve 27512 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[39]19/10/2019 tarihli ve 30923 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[40] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Yayg�n Yo�un Vergi Denetim Rehberi. 2016b. Ankara.

[41] 15/12/1984 tarihli ve 18606 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[42]Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). 2018 Y�l� Faaliyet Raporu. (https://www.gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari).Eri�im tarihi: 20 Nisan 2019.

[43] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Denetim Plan�.2017a.Ankara.

[44] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Akaryak�t �stasyon Denetim Rehberi.2016c.Ankara.

[45] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Akaryak�t �stasyon Denetim Rehberi.2016c.Ankara

[46] 15/06/2013 tarihli ve 28678 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[47] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B).Yol Denetim Rehberi.2016d. Ankara.

[48]Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B).Yol Denetim Rehberi.2016d. Ankara

[49]Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). 2018 Y�l� Faaliyet Raporu. (https://www.gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari).Eri�im tarihi: 20 Nisan 2019.

[50]Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). K�sa Süreli (Günübirlik) Konut Kiralama ��lemleri, Apart Kiralama ve Ev Pansiyonculu�u Faaliyetleri Denetim Rehberi. 2019a. Ankara.

[51] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). 2018 Y�l� Faaliyet Raporu. (https://www.gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari).Eri�im tarihi: 20 Nisan 2019.

[52] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). 2018 Y�l� Faaliyet Raporu. (https://www.gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari).Eri�im tarihi: 20 Nisan 2019.

[53] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Bandrol Denetim Rehberi. 2016e. Ankara.

[54] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Bandrol Denetim Rehberi. 2016e. Ankara.

[55] 23/07/2019 tarihli ve 30840 say�l� Resmi Gazete 1 Mükerrer'de yay�mlanm��t�r.

[56] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). "Kay�t D�� Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Plan� (2019-2021)". 2019b. Ankara.

[57]Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). K�sa Süreli (Günübirlik) Konut Kiralama ��lemleri, Apart Kiralama ve Ev Pansiyonculu�u Faaliyetleri Denetim Rehberi. 2019a. Ankara.

[58] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Turizm Denetim Rehberi. 2016f. Ankara.

[59] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Yol Denetim Rehberi.2016d. Ankara.

[60] Gelir �daresi Ba�kanl�� (G�B). Denetim Plan�.2017a.Ankara.

[61] Ahmet SOMUNCU.a.g.m.

[62] Ahmet SOMUNCU.a.g.m.

[63] 19/12/2011 tarihli ve 27879 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanm��t�r.

[64] The World Bank. Turkey-InvestmentClimateAssessment Report: FromCrisistoPrivateSectorLedGrowth, World Bank, May 2010. (http://documents.worldbank.org/curated/en/491381468121133932/Turkey-Investment-climate-assessment-from-crisis-to-private-sector-led-growth). 2010. Eri�im tarihi: 21 Haziran 2019.

[65] TEK�N, S. "Kay�td�� Ekonomi Ve Vergi Denetimi". Vergi Sorunlar� Dergisi. Say� 181. 2003. s.67

[66] Gelir �daresi Ba�kanl�� Onuncu Kalk�nma Plan� (2014-2018) “Kay�t D�� Ekonominin Azalt�lmas� Program� Eylem Plan�”. 2015. (https://www.gib.gov.tr/kurumsal/eylem-plani). Eri�im tarihi: 13 Nisan 2019.

T�RK�YE�DE VERG� DENET�M�NDE ELEKTRON�K YOKLAMA ve YAYGIN YO�UN VERG� DENET�M�

YORUMLAR

T�RK�YE�DE VERG� DENET�M�NDE ELEKTRON�K YOKLAMA ve YAYGIN YO�UN VERG� DENET�M�

YAZAR HAKKINDA

Fazl� YILDIZ* - Erkan DURU** * Do�. Dr. K�tahya Dumlup�nar �ni,��BF Maliye. - **Gelir Uzman�, Gelir �daresi Ba�kanl���.

YAZARIN SON MAKALELER�

T�RK�YE�DE VERG� DENET�M�NDE ELEKTRON�K YOKLAMA ve YAYGIN YO�UN VERG� DENET�M�

YORUMLAR

Fazl� YILDIZ* - Erkan DURU** * Do�. Dr. K�tahya Dumlup�nar �ni,��BF Maliye. - **Gelir Uzman�, Gelir �daresi Ba�kanl��.