Vergi mevzuatında komisyonculuk işi, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre, ticari kazançlar kapsamına girmekte ve aynı kanunun S 1/8. maddesine göre de gerçek usülde vergiye tabi faaliyetlerden sayılmakta olup; götürü olarak yapılamayacağı hükmolunmuştur. Ancak pratikte çeşitli faaliyet görüntüsüyle bu işi bildirimsiz olarak yapanlar yanında, kanunun açık hükmüne rağmen emlak komisyonculuğu yaptığı halde, götürü usulde vergilendirilmekte olan yükümlülere rastlanılmaktadır. Komisyonculuk faaliyetinin ve konumuz olan emlak komisyonculuğu kazançlarının gerçek boyutlarıyla vergilendirilmesi, vergilendirmede inceleme ve denetimin sağlanması, mevcut düzenlemelerdeki eksiklikler nedeniyle yeterli olamamakta ve bu alanda önemli oranda vergi kayıp ve kaçağı ortaya çıkmaktadır. Bu yazıda emlak komisyonculuğu kazançlarının vergilendirilme ve denetiminde karşılaşılan sorunları ve bu alandaki vergi kayıp ve kaçağını önlemede uyulması yararlı olacak belge düzeni bakımından çözüm önerilecektir.
Devlet Hazinesinin, ihtiyaç duyduğu mali kaynağa zamanında sahip olması ne kadar önemliyse bu mali kaynağın asıl dayanağı olan vergilendirmenin adil ve etkin olmasının önemi de o kadar büyüktür. Etkin ve adil bir vergilendirmenin mümkün olması öncelikle ekonominin yapısal sorunlarının çözümüne bağlıdır. Ancak yapısal değişime bağlı çözüm dışında mevcut uygulamalardan kaynaklanan sorunların çözümüyle de kısmi iyileştirme sağlanabilir. Vergi alacağının zamanında hazineye intikali yüksek enflasyon ortamında sadece alacağın değerinin korunması bakımından değil, kamu harcamalarının asli kaynağı ile karşılanması, bu şekilde kamu harcaması-kamu geliri dengesinin harcamanın yapıldığı dönemde sağlanması ve böylece bütün ekonomi ve mali sistem üzerinde tahrip edici etki yapan enflasyonun önemli kaynaklarından olan kamu harcamalarnun karşılıksız kalması (açık finansman) nın önlenmesi bakımından da önemlidir. Bu yazıda tarhiyat öncesi uzlaşma ile ilgili olarak uygulamadan kaynaklanan ve vergi tahsilatını etkileyen bir soruna değinilecektir.