Bu çalışma, Türkiye’de vergi yapısını ve vergi
denetim uygulamalarını politik ekonomi perspektifinden
değerlendirmektedir. Çalışmada,
2014–2024 yılları arasındaki Gelir İdaresi Başkanlığı
ve Vergi Denetim Kurulu faaliyet verileri
incelenerek Türkiye’de vergilendirmenin yapısal
görünümü ortaya konulmuştur. Elde edilen bulgular
doğrultusunda, Türkiye’de vergi gelirlerinin
büyük ölçüde dolaylı vergilere dayandığı, gelir
ve mülkiyet üzerinden alınan vergilerin payının
sınırlı olduğu, vergi denetimlerinin ise bu yapıya
paralel şekilde daha çok tüketim vergilerine
odaklandığı ve mevcut yapıyı yeniden üreten bir
nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada,
denetim faaliyetlerinin kayıt dışı ekonomiyle etkin
mücadele etmekten ziyade, vergi tahsilatını
maksimize etmeyi öncelediği ve bu durumun vergi sisteminin yeniden yapılandırılmasında sınırlı
etkiler yarattığı savunulmaktadır. Sonuç olarak,
vergi denetiminde etkinliğin artırılması için,
doğrudan vergilere ağırlık verilmesi, yapay zekâ
destekli denetim uygulamalarına geçilmesi ve
denetim verilerinin kamuoyuyla daha şeffaf paylaşılması
önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Vergilendirmenin politik
ekonomisi, vergi denetimi, vergi yapısı, dolaylı
vergiler, kayıt dışı ekonomi
JEL Sınıflandırma Kodları: H20, H26, P16