Bilindiði üzere 3065 sayýlý Katma Deðer Vergisi Kanunu'nun (KDVK)1 1 'inci maddesinin 3'üncü fýkrasýnýn (f) bendi gereðince, Gelir Vergisi Kanunu'nun (GVK) 70'inci maddesinde belirtilen mal ve haklarýn kiralanmasý iþlemleri katma deðer vergisinin (KDV) konusuna girmektedir. Ancak GVK'nýn 70'inci maddesinde sayýlan mal ve haklar arasýnda yer alan gayrimenkullerin kiralanmasý iþlemleri, bir iktisadi iþletmeye dahil olmamalarý þartýyla, KDVK'nýn 17/4-d maddesine göre vergiden istisna edilmiþtir. Dolayýsýyla, bir iktisadi iþletmeye dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanmasý iþlemlerinde katma deðer vergisi söz konusu olmayacaktýr. Bu durumda iktisadi iþletme kavramýnýn ne olduðu hususu da önem arz etmektedir. * 2 Diðer yandan, gayrimenkulün deðil de gayri- menkule baðlý haklarýn, iþletme hakkýnýn vs. kiralanmasý KDVK'nýn 17/4-d bendindeki istisna kapsamýna girmemektedir. Zira bu durumda bir gayrimenkulün deðil, bir hakkýn kiralamasý söz konusu olmaktadýr. Görüldüðü üzere GVK'nýn 70'inci maddesinde belirtilen mal ve haklarýn kiralanmasý iþleminde KDV açýsýndan farklý uygulamalar olabilmekte, kimi durumlarda KDV hesaplanmasý gerekirken kimi durumlarda ise istisna söz konusu olabilmektedir. Makalemizde bu konu üzerinde durulacak olup farklý mukteza örneklerine yer vermek suretiyle izah edilmeye çalýþýlacaktýr.

3065 Sayýlý Katma Deðer Vergisi Kanunu'na' (KDVK) göre, iade hakký doðuran iþlemlerden birisi de indirimli orana tabi teslim ve hizmetlerdir. KDVK'nýn 28'inci maddesinin verdiði yetkiye dayanýlarak, Bakanlar Kurulunca vergi oraný indirilen mal teslimi ve hizmet ifasýnda bulunan mükellefler, bu iþlemleri dolayýsýyla yüklendikleri KDV'den bir vergilendirme döneminde indiremedikleri kýsmýn Bakanlar Kurulu'nca her yýl belirlenen tutarýn aþan kýsmý yýlý içinde mahsuben, yýlý içinde mahsuben iade edilemeyen kýsmý ise izleyen yýlda nakden veya mahsuben iade edilmektedir. Bilindiði üzere; çoðunluðunu temel gýda maddelerinin oluþturduðu bazý mallarýn teslimlerinde %18 normal KDV oraný yerine %1 veya %8 oraný uygulanmaktadýr. %1 ve %8 oranýna tabi teslim ve hizmet yapan mükelleflerin, bu iþlemlerine iliþkin olarak satýn aldýklarý mal ve hizmetlere, amortismana tabi iktisadi kýymetlere, genel giderlere vb. ödedikleri KDV'den indirimle gideremedikleri kýsým bu iade kapsamýna girmektedir. Durum böyle iken, yakýn zamanda Gelir Ýdaresi Baþkanlýðýnca yazýlan ve vergi dairelerine tamim olarak gönderilen, "indirimli orana tabi teslimlerden sonra ortaya çýkan ciro primi, kur farký, vade farký, faiz vb giderlerle ihracatçý firmaya ödenen komisyon giderlerine iliþkin olarak KDV'nin iade hesabýna dahil edilip edilemeyeceði" hususundaki yazýdan vergi idaresinin bu konuda yeni bir yaklaþým benimsediði anlaþýlmaktadýr. Makalemizin de konusunu oluþturan bu husus ayrýntýlý olarak ele alýnacaktýr.

Özel finans kurumlarý da aynen bankalar gib i fon toplamakta, fon kullandýrmakta , havale, EFT, transfer iþlemleri yapmakta, çek, poliçe, emre muharrer senet düzenlemekte, kredi iþlemleri yapmakta, teminat mektubu vermekte, ithalatihracat iþlemleri gibi klasik bankacýl ý k iþlemleri yapmaktadýr. Vergi mevzuatý açýsýndan bakýldýðýnda bankalar ile özel finans kurumlarýnýn vergi yükümlülükleri ve sorumlu l uklarý temelde ayný olmakla beraber aralarýndaki en önemli farký KDV mükellefiyeti oluþturmaktadýr . Bununla beraber özel finans kurumlarýnýn kuruluþ ve faaliyetlerine iliþkin BDDK tarafýndan düzenlenen, 20.09.2001 tarih ve 24529 sayýlý Resmi Gazete'de yayý ml anan Yönetmelik ve 5225 sayýlý Bazý Vergi Kanunlarýnda Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýndaki Kanunla yapýlan düzenleme ile, özel finans kurumlarýnýn vergilendirilmesinde köklü deðiþiklikler meydana gelmiþ ve vergi mevzuatý açýsýndan bankalar ile aralarýndaki farklýlýk büyük ölçüde giderilmiþ, vergisel açýdan bankalario aralarýnda mevcut olan adaletsizlik de ortadan kaldýrýlmýþtýr. Yazýmýzda Türk mali piyasalarýnda , faizli bankacýlýða bir alternatif olarak kurulan özel fi nans kurumlarýnýn özell ikleri, hukuki yapýsý , faaliyetleri ile ilgili genel bilgiler verilerek, vergi mevzuatý açýsýndan bankalario karþýlaþtýrmalý olarak vergi yükümlülük ve sorumluluklarý açýklanacaktýr.