Serbest bölgeler, bir ülkenin ulusal egemenlik sýnýrlarý içinde bulunmakla birlikte, o ülkenin gümrük hattý dýþýnda kalan, mali ve iktisadi alandaki yasal düzenlemelerden kýsmen veya tamamen muaf olan, ticari ve sýnai faaliyetlerin ayrý veya birlikte yapýlabildiði ve sýnýrlarý önceden yasalarla belirlenmiþ olan özel amaçlý alanlardýr. Türkiye'de serbest bölgeler uygulamasýna 15.06.1985 tarihinde yayýmlanan 3218 sayýlý Serbest Bölgeler Yasasý ile birlikte geçilmiþ olup, halihazýrda faaliyet gösteren serbest bölge sayýsý 16'dýr. Bu bölgelerimizde tekstil, gýda iþleme , deri iþleme , makine tamir-montajdemontaj, kimyevi madde ambalajlama, bilgisayar, elektronik ve optik aletler, etiketleme, paketleme, ayakkabý, halý , mobilya ve çeþitli ürünlerin imalat ve montajý, ithalat, ihracat, re-export, transit ticaret, takas, bankacýlýk, müþavirlik ve sigortacýlýk alanlarýnda faaliyette bulunulabilmektedir. Lakin serbest bölgelerimizin klasik serbest bölge kavramýnýn dýþýna çýkarak ihtisaslaþmaya yöneldikleri de görülmektedir. Örneðin istanbul Atatürk Havalimaný Serbest bölgesi yazýlým ve ticaret, Ege Serbest Bölgesi yüksek teknoloji, istanbul-deri ve Menemen-deri Serbest Bölgeleri deri iþleme , Mersin Serbest Bölgesi tekstil, hafif sanayi ve gýda alým satým ý, Adana-Yumurtalýk Serbest Bölgesi ise aðýr sanayi alanýnda ihtisaslaþmaya yönelmiþtir.

193 sayýlý Gelir Vergisi Kanunu'nun 40/7. madde hükmünde, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrýlan amortisman l arýn ticari kazancýn tesbitinde gider olarak indirilmesi öngörülmüþ lakin 4008 sayýlý kanunun 24. maddesiyle eklenen hüküm ile (01.01 .1995 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere) nakliyecilikte kullanýlanlar hariç olmak üzere, binek otomobillerinin ve zati ve ailevi ihtiyaçlar için de kullaný l an diðer taþýtlarýn amortismanlarýnýn sadece yarýsýnýn gider olarak indirilmesi esasý getirilmiþtir. Hernekadar 4008 sayýlý kanunun 24. maddesiyle eklenen hükümden, binek otomobillerine ait amortismanlarýn her hal ve takdirde sadece yarýsýnýn gider olarak indirilebileceði anlaþýlmakta ise de; 180 no.lu Gelir Vergisi Kanunu teblið i ile iþletmenin esas faaliyet konusuna giren, iþlerin yü~ütülmesi için kullanýmý zorunlu olan ve münhasýran iþletmenin nakliye ihtiyaçlarýnda kullanýlan binek otomobillerine ait amortismanlarýn tamamýnýn gider olarak kaydedilebileceði, diðer taraftan iþte kullaný lsalar dahi iþletmelerin esas faaliyet konularýna giren iþlerin yürütülmesi bakýmýndan kullanýlmasý zorunlu olmayan binek otomobiller ile iþletmenin sahip veya sahipleri, yöneticileri ve diðer personelince makam veya servis aracý olarak kullanýlan taþýtlarýn nakliyecilikte kullanýlýyor kabul edilmeyeceði ve bu taþýtlarýn amortismanlarýnýn sadece yarýs ý nýn indirim konusu yapýlabileceði belirtilmiþtir. Ýþbu izahýna çalýþtýðýmýz hususlar muvacehesinde; - iþte kullanýlsalar dahi iþletmelerin esas faaliyet konularýna giren iþlerin yürütülmesi bakýmýndan kullanýmý zorunlu olmayan binek otomobillerin, - iþletmenin sahip veya sahipleri, yöneticileri ve diðer personelince makam veya servis aracý olarak kullanýlan taþýtlarýn , -iþletmenin esas faaliyetinin nakliyecilik olup olmadýðýna bakýlmaksýzýn zati ve ailevi ihtiyaçlar için de kullanýlan diðer taþýtlarýn kamyon, otobüs, kamyonet, minibüs v.b.), amortismanlarýnýn sadece yarýsý ticari kazancýn tespitinde indirim konusu yapýlabilecektir. Yukarýda tadadi olarak belirlenen özelliklere haiz taþýtlarýn amortismanlarýnýn sadece yarýsýnýn gider olarak kaydýna cevaz verilmiþ olmasý, bu iktisadi kýymetlerin amortisman ayrýldýktan sonra satýlmasý halinde (beyaný gereken karýn tespiti hususunda) bazý tereddütlere mahal vermekte olup, iþbu yazýmýzda konu hakkýnda tereddüte düþülen hususlar ile görüþ ve önerilerimiz izaha çalýþýlacaktýr.

193 sayýlý GVK.'nun "Gelidere giren sair kazanç ve iratlar" baþlýklý 80. maddesinde, ayný kanunun "Deðer artýþ kazançlarý" baþlýklý mükerrer 80. maddesiyle tadadi olarak belirlenen bir kýsým mal ve haklarýn elden çýkanlmasýndan doðan kazançlarýn vergiye tabi gelire dahil olduðu belirtilmiþ olup; 2361 sayýlý Kanunla yeniden düzenlenen 80 ve mükerrer 80. maddelere paralel olarak ayný sayýlý kanunla 81. madde "Vergilendirilmeyecek deðer artýþ kazançlarý" baþlýðý ile yeniden düzenlenmiþ ve bu maddeyle 80. maddenin bir istisnasý olarak devir ve nev'i deðiþikliklerine iliþkin bazý hallerde deðer ·artýþ kazancý hesaplanmamasý ve vergi dýþý tutulmasý hüküm altýna alýnmýþtýr. Gelir Vergisi Kanunu'nun 81. maddesi iþletmelerin devamlýlýðýný saðlamak ve bilhassa da kurumlaþmayý teþvik maksatlý olarak üç bent halinde düzenlenmiþ olup, iþbu yazýmýzda sadece ferdi iþletmelerin sermaye þirketlerine devri ile þahýs þirketlerinin sermaye þirketlerine dönüþmesine iliþkin istisna hükümleri üzerine tereddüte düþülen bazý hususlar ile görüþ ve önerilerimiz izaha çalýþýlacaktýr. GVK.'nun 81. maddesinin 2 numaralý bendi ile; "Kazancý bilanço esasýna göre tespit edilen ferdi bir iþletmenin bilançosunun bir sermaye þirketine aktif ve pasifi ilt: bütün halinde devrolunmasý, devralan þirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi iþletmenin sahip veya sahiplerinin þirketten devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarýndan ortaklýk payý almasý (bu ortaklýk payýný temsil eden hisse senetlerinin nama yazýlý olm-:ýsý þarttýr.) Ve ayný kanunun ayný maddesinin 3 nurnaralý bendi ile de; "Kollektif ve adi komandit þirketlerin bu maddenin 2 numaralý bendinde yazýlý þartlar dahilinde nev'i deðiþtirerek sermaye þirketi haline dönüþmesi" Durumlarýnda deðer artýþ kazancý hesaplanmamasý ve vergi dýþý tutulmasý, hüküm altýna alýnmýþtýr. Sözkonusu bent hükümlerinin bir bütün olarak deðerlendirilmesinde, ferdi bir iþletmenin bir sermaye þirketine devrinde veya þahýs þirketlerinin sermaye þirketlerine dönüþümünde deðer artýþ kazancý hesaplanmamasý ve vergilendirilmemesi için sermaye þirketine devredilecek ferdi iþletmenin (veya sermaye þirketine dönüþecek þahýs þirketinin); - Bilanço esasýna göre defter tutmasý, - Bilançosunun aktif ve pasifi ile bütün halinde devrolunrrýasý ve devir alýnmasý, - Devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermaye tutarýnda ortaklýk payý almasý, -Hisse senetlerinin nama yazýlý olmasý, gerekmektedir. Ancak Limited Þirketlerde ortaklar tarafýndan konulan sermaye için Anonim Þirkette olduðu gibi hisse senedi verilmeyeceðinden, ferdi bir iþletmenin limited þirkete devrinde deðer artýþ kazancý hesaplanmamasý için ilk üç koþulun yerine getirilmesi kafi gelmektedir. Ferdi iþletmelerin anonim þirketlere devrinde ise dört koþulunda araoacaðý muhakkaktýr.