Vergi Usul Kanunu’nun 378. maddesinde mükelleflerin beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karþý dava açamayacaklarý hüküm altýna alýnmýþtýr. Buna karþýn ayný Kanun’un Ek 15. maddesinde ve ÝYUK’un 27. maddesinde beyana dayanan vergi tahakkuklarýna dava açýlmasýna zýmnen cevaz verildiði anlaþýlmaktadýr. Yasal mevzuattaki belirsizlik konu hakkýnda sadýr olunan mahkeme kararlarýna da yansýmýþtýr. Yargý mercileri arasýndaki söz konusu içtihada iliþkin belirsizlik uyuþmazlýk konusu iþlemlerde de hukuki belirsizlik yaratmýþtýr. Vergiyi doðuran olay, vergi kanunlarý ve mükellefler arasýnda gittikçe giriftleþen iliþkiler verginin beyanýnda mükellefleri tereddüde sokan durumlarýn sýkça yaþanmasýna sebep olmuþtur. Bu durum uyuþmazlýklarýn dayanaðý olan beyannamelerin verilmesini gerektiren þartlarýn dikkate alýnarak deðerlendirme yapýlmasýný gerekli kýlmýþtýr. Bu kapsamda Danýþtay’ýn istikrar kazanmýþ içtihatlarýna göre; ihtirazi kayýtlý olmak þartýyla yasal süresinde verilen beyannamelere ve düzeltme beyannamelerine göre tahakkuk eden vergilere karþý dava yolunun açýk olduðu, buna karþýn piþmanlýkla verilen beyannamelere istinaden gerçekleþen tahakkuklara karþý ise dava yolunun kapalý olduðu anlaþýlmýþtýr. Anahtar Kelimeler: Ýhtirazi Kayýt, Düzeltme Beyannamesi, Dava hakký JEL Sýnýflandýrma Kodlarý: K34, H83, H71

Vergiler devletler için vazgeçilmez bir finansman kaynaðýdýr. Mükellefler için ise belirli bir dönemde elde edilmiþ gelirin kanunlarla belirlenmiþ kýsmýnýn karþýlýksýz olarak devlete devrini gerektiren bir yükümlülüktür. Birinin kazancýnýn diðerinin kaybýna baðlý olduðu bu sistemik iliþkide stratejik çatýþma hali söz konusudur. Devletlerin vergi gelirlerini artýrma çabasýna karþýn mükelleflerin vergi yükünü azaltma çabalarý iki aktör arasýndaki etkileþimli süreci ifade eder. Mükellef rasyonalitesinin veri olduðu bir modelde vergiden kaçýnma stratejisinin mükelleflerin bireysel çýkarlarýna uygun olduðu sonucuna ulaþýlmýþtýr. Toplam vergi hasýlatý ve toplam sermaye birikimini azaltan ve kanunlara aykýrý olmayan bu strateji tercihi ile mücadelede vergi bilincinin geliþtirilmesi elzemdir. Bu nedenle vergilerin karþýlýksýz yükümlülük yerine daha fazla kazanç için aralanmýþ bir kapý olarak algýlanmasý önemlidir. Vergi bilinci olarak kavramlaþtýrýlan söz konusu algý deðiþikliðinin mükellef rasyonelitesi ile uyumlu olmasý gereklidir. Bunun için vergilerle finanse edilen kamu harcamalarýnýn üretim sistemlerinin kurulumu, iþleyiþi ve geliþimi için vazgeçilmez bir unsur olduðunun somut bir þekilde ortaya konulmasý gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Mükellef rasyonalitesi, Vergi Algýsý, Vergi Bilinci, Vergiden Kaçýnma JEL Sýnýflandýrma Kodlarý: K34, H53