Otomasyonun olumlu etkilerinin yanı sıra bunun bir sonucu olarak robotlaşma, işsizliğe neden olabilir. Artan rekabet daha düşük ücretlere, daha kötü istihdam koşullarına neden olarak çalışanları etkileyebilir ve ekonomik eşitsizliğin, toplumsal huzursuzluğun bir nedeni haline gelebilir. Dolayısıyla bir çözüm yolu olarak robot vergisi önaerilebilir. Robot vergisi robotu tanımlamanın zorluğu, üretkenliği azalabileceği, düşük maaşı uzatabileceği ve inovasyona zarar verebileceği gibi yönlerden eleştirilebilir. Ancak işini kaybedenlere alternatifler sağlanması, eğitim verilmesi, sosyal güvenlik sistemine katkı sağlanması ve ortaya çıkabilecek gelir eşitsizliklerinin giderilmesi açısından robot vergisi önerilebilir. Anahtar Kelimeler: Robot vergisi, otomasyon, vergi politikası, işsizlik. JEL Sınıflandırma Kodları: H25, O33.
Konut finansmanı sisteminin gelişmesi, bireylerin konut ihtiyacının karşılanmasının yanında inşaat, finans ve ilgili diğer sektörlerin de gelişimi açısından önem taşımaktadır. Dolayısıyla vergisel düzenlemelerle de desteklenmektedir. Bu çerçevede konut finansmanına ilişkin olarak banka ve sigorta muameleleri vergisi kapsamında istisnalara yer verilmiştir. TBMM’de görüşülmekte olan “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” ile bu istisnalarda değişiklikler yapılmaktadır. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun (GİVK) 29. maddesinin 1. fıkrasının (i), (r) ve (y) bentlerinde yer alan istisnalar mevcut haliyle konut finansmanı kapsamında kullandırılan kredilere yönelik herhangi bir sınırlama getirilmemesi, sahip olunan konutların teminat gösterilerek kullanılan kredilerin konut finansmanı kapsamında sayılması, düşük maliyetli konut kredisi kullanmak suretiyle temel ihtiyaçtan fazla konut edinilmesi, barınma ihtiyacının karşılanması amacını aşan konut edinimleri gibi amaçlarla kullanılmaya başlanmıştır. Yapılan değişikliklerle istisna uygulamasına sınırlama getirilmekte, üzerine kayıtlı konuta sahip olanların kullandıkları konut kredilerinden dolayı lehe alınan paralar istisna kapsamı dışına çıkarılmakta ve söz konusu kredi işlemlerine ilişkin yapılan sigortalar dolayısıyla lehe alınan paralar istisna kapsamı dışına çıkarılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Konut finansmanı, konut ihtiyacı, banka ve sigorta muameleleri vergisi, istisna. JEL Sınıflandırması Kodları: K34
Belediye Gelirleri Kanunu’nda “ilan ve reklam vergisi” belediye gelirleri arasında sayılmıştır. Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nda ise bu bölgelerin gelirleri arasında “ilan ve reklam gelirleri” ne yer verilmiştir. Dolayısıyla organize sanayi bölgelerinde yer alan kuruluşların ilan ve reklam vergisinin kim tarafından tahsil edileceği konusunda sorun yaşanmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığı, bu verginin belediyeler tarafından tahsil edileceği yönünde görüş bildirmiştir. Vergi mahkemesi de vergi gelirlerinin organize sanayi bölgeleri tarafından tahsil edileceği yönünde bir düzenleme olmadığı; vergi alma yetkisinin kanunlarla belirlendiği ve vergilerin kanunun yetkilendirdiği organlar vasıtasıyla tahsil edileceğini belirterek tahsilatı belediyelerin yapmasında hukuka aykırılık görmemiştir. Danıştay ise vergi mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle kararının kanun yararına bozulmasına karar verilmiştir. Ancak vergi, kamu tüzel kişilerince tahsil edilen bir kamu geliridir. Bir verginin ancak kanunla konulması, değiştirilmesi ve kaldırılması mümkündür ve kanunda açıkça vergi olarak belirtilmemiş; matrahı, oranı, mükellefi belirli olmayan bir gelirin vergi olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Anahtar Kelimeler: İlan ve reklam vergisi, ilan ve reklam geliri, kamu tüzel kişisi, tahsil. JEL Sınıflandırma Kodları: H20, K34.
Koronavirüs1 dolayısıyla devlet bütçesinin gider ve gelir kalemleri2 etkilenmiştir. Giderler 2020 yılında %20,2 oranında artarken, en yüksek artış oranı %34 ile faiz giderlerinde meydana gelmiştir. Vergi gelirleri açısından bakıldığında gelir vergisindeki düşüş ve kurumlar vergisi, KDV, ÖTV gibi diğer vergilerdeki artış dikkat çekmektedir. Bu noktada gelir vergisindeki azalma özellikle işten çıkarmalar ve kamu personeli sayısının düşük oranda artmasına bağlı görünmektedir. Kurumlar vergisindeki değişim önemli vergi ödeyicisi mükelleflerin kurumlaşmış işletmeler olması ve Sanayi Üretim Endeksi ile Ciro Endekslerinde görülen artışa dayandırılabilir. KDV ve ÖTV artışı ise tüketim harcamalarının artmasına bağlıdır. Ancak tüketim artışının kaynağı ise hane halkı borçluluğunda meydana gelen artışa bağlı görünmektedir.
Mali gücün doğru biçimde kavranması hedefine yönelik olarak değerli konut vergisi yürürlüğe konulmuştur. Vergi, 100.000’den fazla konutu kapsamaktadır. Değerli konut vergisi; özellikle mükelleflerin sahip olduğu toplam varlık değerinin dikkate alınmaması, matrahının kanunda açıkça belirtilmemiş olması, kayıt dışı çalışmaya neden olabileceği, hasılatının yerel yönetimlere bırakılmaması ve içinde yer aldığı kanun açısından önemli tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Değerli konut vergisi, küreselleşmenin vergi yapılarında neden olduğu bozulmalara karşı bir önlem olarak düşünülebilir. Ancak bu bozulmaya karşı yapılması gereken, kuşkusuz öncelikle kayıt dışı ekonominin azaltılması ve gelir üzerinden alınan vergilerin ıslahıdır.
115 No.lu VUK sirküleri ile bazı vergi beyannamelerinin verilme süreleri yeni bir belirleme yapılıncaya kadar uzatılmıştır. Bu şekilde mükellefler açısından önemli bir sorun giderilmeye çalışılmaktadır. Ancak VUK’un 413. maddesine göre sirküler vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından açık olmayan ve tereddüt edilen konular hakkında aynı durumda olan tüm mükellefler için uygulamaya yön vermek ve açıklık getirmek üzere çıkarılır. Dolayısıyla beyan – ödeme sürelerinin farklı olmasından kaynaklanan sorun sirküler ile çözülmeye çalışılmamalıdır.
Torba kanunlar, içinde çeşitli kanunlara ilişkin hükümler yer alan, tek tek gündeme gelmesi halinde topluma anlatılması ve meclisten geçirilmesi zor olan, tepkiler ile karşılaşılabilecek düzenlemelerle topluma anlatmanın daha kolay olduğu düzenlemeleri aynı kanun içinde ele alan kanunlardır. 7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun da bir torba kanun metnidir. Kapsamında vergi kanunlarına yönelik önemli düzenlemeler yer almaktadır. Dolayısıyla birbiriyle ilişkisi bulunmayan kanunlarda değişiklikler yapılması, çeşitli düzenlemelerin aceleyle kanunlaşması ve yürürlükteki mevzuatla uyumu açısından ortaya çıkan sorunlar, demokrasinin teamüllerine uygun olmaması ve Anayasa Mahkemesi?nin şekil denetimi kapsamı dışında kalması yönünden eleştirilmektedir. Ayrıca kapsamındaki vergisel düzenlemelere yönelik olarak da vergilemede hakkaniyet ve etkinlik, belirlilik ve hukuki güvenlik, açıklık ve istikrar ile verimlilik ve uygunluk ilkeleri açısından eleştirileri de beraberinde getirmiştir.
Yol vergisi, Osmanlı Devleti’nde uygulanmış ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında da başvurulan bir vergi olup, sonradan yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak son günlerde gündeme gelen “Yol ve Trafik Katkı Payı”, Motorlu Taşıtlar Vergisi’ nin %10’u oranında tahsil edilecek olan yeni bir yol vergisi olarak ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla getireceği yük bakımından tartışmalara neden olmaktadır. Bazı yabancı ülkelerde de uygulama bulan benzer düzenlemeler dikkate alınarak ve vergileme ilkeleri göz önünde bulundurularak düzenlemenin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Zira söz konusu ülkelerde yol vergisine benzer uygulamalar gerçekleştirilirken, bir takım kıstaslar göz önünde bulundurulmuştur. Benzeri kıstasların dikkate alınması yol vergisini daha etkin ve verimli bir hale getirebilecektir. Bu çalışmada da benzer ülke uygulamaları dikkate alınarak, olası bir yol vergisi uygulamasının nasıl gerçekleştirilmesi gerektiği konusunda önerilerde bulunulmuştur.